نقش خانواده ی حدیث در فهم متون نهج البلاغه

نشریه : حدیث حوزه

نویسنده : پديدآورنده : مهدی مردانی گلستانی

چکیده :

نتیجه بررسی 1)تفاوت آماری اولین نتیجه‌ای که در مقایسه‌ی میان دو گروه از روایات حلم به دست آمد، تفاوت در آمار و ارقام است که در بخش نهج البلاغه تنها 17 حدیث و با شش موضوع، اما در بخش دوم 49 حدیث با ده موضوع یافت شد،(جدول شماره 1)به بیان دیگر، با بررسی روایات حلم در غیر نهج البلاغه توانستیم علاوه بر کشف تعداد بیشتری از احادیث حلم، چهار موضوع جدید نیز به دست آوریم که گزارش آن از این قرار است: موضوعاتی که در بخش اول(روایات نهج البلاغه)به دست آمد، عبارتند از: (به تصویر صفحه مراجعه شود)1)آثار و نتایج حلم،با شش حدیث؛2)هم‌گامی علم و حلم، با پنج حدیث؛3)وظیفه‌ی حلیم، بایک حدیث؛4)اصل و ریشه‌ی حلم، با دو حدیث؛5)راهکار حلم‌ورزی، با یک حدیث؛6)آسیب‌های حلم،با دو حدیث. ) هم‌گامی علم و حلم با مطالعه گسترده‌ی احادیث حلم، متوجه می‌شویم که برخی روایات از ارتباط نزدیک و تنگاتنگ دومفهوم«علم» و «حلم»سخن رانده و از هم‌پایی و هم‌گامی این دو موضوع یاد کرده‌اند که گاه به صورت صریح و گاه به صورت تلویح و اشاره القاء کرده‌اند؛به عنوان نمونه، امام علی(علیه السلام)در خطبه‌ی متقین-که در آن بارها به هم‌پایی این دو عنصر اشاره شده است-در بیان یکی از اوصاف پرهیزکاران می‌فرماید: «فمن علامة أحدهم أنک تری له قوة فی دین... اینک به بیان نمونه‌هایی از این موضوعات می‌پردازیم: تفسیر معنای حلم روایاتی که در این موضوع وارد شده است، معمولا در پاسخ به پرسش راویان از ماهیت مفهوم حلم بوده است و نوع تفسیری که از جانب معصوم(علیه السلام)نیز ارایه گردیده،با ذکر مصداق‌های مفهوم حلم همراه بوده است؛ به عنوان مثال امام هادی(علیه السلام)در پاسخ سؤال از معنای حلم فرمودند: قال سألت عن أبی الحسن علی بن محمد(علیه السلام)عن الحلم فقال:«هو أن تملک نفسک و تکظم غیظک»؛بردباری آن است که بر نفس خود مالک شوی و خشم خود را فرو ببری."