بحثى درباره احاديث «شناخت خدا از طريق خدا»

در احاديث اين باب ، خوانديم كه خداوند متعال ، خود را به مردم معرفى كرده است و مردم نيز بايد خدا را به خدا بشناسند . با ملاحظه اين احاديث ، اين مسئله مطرح مى شود كه مقصود از «شناخت خدا به خدا» چيست؟
محدّثان و حُكما ، در پاسخ اين سؤال ، ديدگاه هاى مختلفى دارند ، چنان كه در متن احاديث نيز در نظر ابتدايى ، تفاسير گوناگونى از «شناخت خدا به خدا» ديده مى شود ؛ امّا با تأمّل ، مشخص مى گردد كه اختلافى در بين نيست .
آنچه با تأمّل در مجموع نصوص اسلامى در اين باره به دست مى آيد ، اين است كه شناخت خداى حقيقى ، جز به وسيله خود او ممكن نيست و هيچ كس جز خدا نمى تواند او را آن گونه كه شايسته است ، به مردم معرفى كند . از اين رو ، خداوند ، هدايت مردم را به سوى خود ، بر خود لازم دانسته است ؛ چنان كه مى فرمايد :
«إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَى .^۱بى گمان ، هدايت ، بر عهده ماست» .