حلف الفضول

پيمان فضل ها (حِلف الفُضول) ، پيمانى ميان چند نفر از قبيله جُرهُم و قطورا بود كه نام همگى آنان، برگرفته از فضل بود : فضيل بن حارث جُرهُمى و فضيل بن وادعه قَطورى و مفضّل بن فضاله جُرهُمى . آنان ، گِرد آمدند و سوگند ياد كردند كه هيچ ستمگرى را در داخل مكّه باقى نگذارند و گفتند : جز اين هم سزا نيست ؛ زيرا خداوند، مكّه را بزرگ داشته است . عمرو بن عوف جُرهُمى، در اين باره سرود :
فضل ها سوگند ياد كردند و پيمان بستند / كه هيچ ستمكارى را در داخل مكّه باقى نگذارند .
كارى است كه بر عهده گرفته و استوارش كرده اند / و همسايه و ناتوان ، در پناه آن به سلامت مى مانند .
سپس اين پيمان، كهنه شد و جز يادى از آن، در قريش نماند .
بعدها ، قبيله هايى از قريش ، همديگر را به اين پيمان، فرا خواندند و بنى هاشم و بنى مطّلب و بنى اسد و زُهرة بن كِلاب و تيم بن مَرّه ، در خانه عبد اللّه بن جُدعان ـ كه مردى شريف و كهن سال بود ـ ، گرد آمدند و سوگند ياد كردند و پيمان بستند كه هيچ ستم ديده اى را در مكّه ، چه مكّى باشد و چه از ديگر جاها ، فرو نگذارند ، جز آن كه در كنارش و در برابر ستمكارِ بر او بِايستند تا حقّش را بگيرند . قريش ، اين پيمان را «پيمان فضل ها (حِلفُ الفُضول)» ناميد و پيامبر صلى الله عليه و آله هم در آن شركت جست و پس از رسالتش مى فرمود : «با عموهايم در خانه عبد اللّه بن جُدعان ، در پيمانى حاضر شدم كه با شتران سرخ مو ، عوضش نمى كنم و اگر در اين حالِ مسلمانى هم به آن فرا خوانده شوم ، اجابت مى كنم» .