آخرت معرّفى مى كند :
القَبرُ أوَّلُ مَنازِلِ الآخِرَةِ ؛ فَإِن يَنجُ مِنهُ فَما بَعدَهُ أيسَرُ مِنهُ ، وإن لَم يَنجُ مِنهُ فَما بَعدَهُ أشَدُّ مِنهُ .۱گور ، نخستين منزلگاه آخرت است . اگر [انسان] از آن به سلامت برَهَد ، منزلگاه هاى پس از آن ، آسان تر از آن است و اگر به سلامت نرَهَد ، منزلگاه هاى پس از آن ، سخت تر از آن خواهد بود .
بنا بر اين ، آنچه در اين بخش مورد توجّه است ، ارائه متونى است كه مجموع زندگىِ پس از مرگ را مورد بررسى قرار داده اند ؛ امّا آنچه مربوط به هر يك از منازل و عوالم آخرت مى شود (مانند : عالم برزخ ، قيامت ، حساب ، ميزان ، صراط ، بهشت و دوزخ) در عناوين مربوط به خود خواهد آمد ، إن شاء اللّه .
مهم ترين نكاتى كه در اين بخش آمده اند ، به طور خلاصه عبارت اند از :
1 . آخرت در مقايسه با دنيا
قلم و زبان ، از تبيين عظمت آخرت در مقايسه با دنيا ناتوان است ؛ چرا كه فانى را نمى توان با باقى سنجيد و «متاع قليل» با «مُلك كبير» 2 قابل مقايسه نيست . از اين رو ، هر توضيحى براى تفسير ابديّت در برابر زندگى موقّت ، نارساست . در احاديث اسلامى با چند مثال به اين حقيقت ، اشاره شده است :
مثال اوّل :
مَا الدُّنيا فِي الآخِرَةِ إلاّ مِثلُما يَجعَلُ أحَدُكُم إصبَعَهُ هذِهِ فِي اليَمِّ ، فَليَنظُر بِمَ تَرجِعُ! 3 دنيا در مقايسه با آخرت نيست ، مگر همانند اين كه يكى از شما اين انگشتش را
1.ر . ك : ص۲۵۶ ح ۱۲۰۱ .
2.اشاره است به آيه ۲۰ از سوره انسان : «وَ إِذَا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيمًا وَ مُلْكًا كَبِيرًا» وآيه ۷۷ از سوره نساء : «قُلْ مَتَـعُ الدُّنْيَا قَلِيلٌ» .
3.ر . ك : ص ۲۵۸ ح ۱۲۰۶ .
