حديث نبوى آمده است :
النّاسُ مَعادِنُ ، وَ العِرقُ دَسّاسٌ ، وأدَبُ السّوءِ كَعِرقِ السّوءِ .^۱
مردم [چونان] معدن هايند ، و رگ و ريشه اثر دارد ،^۲، و ادبِ بد ، مانند رگ و ريشه بد است .
ريشه و وراثت ، هر دو به خانواده باز مى گردند . در حديث علوى مى خوانيم :
إذا كَرُمَ أصلُ الرَّجُلِ كَرُمَ مَغيبُهُ وَ مَحضَرُهُ .^۳
هر گاه اصل و ريشه مرد ، ارجمند باشد ، در غياب و حضور، ارجمند است .
بنا بر اين ، كسانى كه مى خواهند فرزندان باادب داشته باشند ، بايد پيش از ازدواج و انتخاب همسر ، براى رسيدن به اين هدف ، برنامه ريزى كنند . به فرموده پيامبر خدا :
اُنظُر فى أىِّ نِصابٍ تَضَعُ وَلَدَكَ ، فَإِنَّ العِرقَ دَسّاسٌ .^۴
بنگر كه فرزندت را در چه خاستگاهى مى نهى [و از چه خانواده اى همسر مى گيرى] ؛ چراكه رگ و ريشه ، اثر دارد .
خانواده هاى اصيل و نجيب و با كرامت ، نقش اساسى در پرورش انسان هاى نيك رفتار و باادب دارند ؛ امّا بايد توجّه داشت كه تربيت نيز در كنار وراثت ، نقشى بنيادى در سازندگىِ انسان دارد . تربيت تا آن جا در سازندگىِ انسان مؤثّر است كه مى تواند آثار مثبت يا منفى وراثت را از بين ببرد يا از آن بكاهد .
عناصر مهم و مؤثّر تربيتى كه در نصوص (متون) اسلامى بدانها اشاره شده است ، عبارت اند از : برنامه ريزى و تلاش براى تقويت ايمان و علم و انديشه ،