دفاع ما

روشن است كه صِرف توافق آنچه شيخ طوسى به أبو جعفر اسناد داده با تفسير الطبرى كافى نيست تا به اثبات رسد كه منظور از أبوجعفر همان أبو جعفر طبرى است؛ چرا كه شايد منظور شيخ، أبوجعفر باقر(ع) باشد و ما روايتى از امام باقر(ع) هم بر طبق آن پيدا كنيم، ولى أبو جعفر طبرى هم نظرش در آن مورد با روايت و گفته امام باقر(ع) موافق باشد.
به علاوه، ناقد محترم با مواردى كه شيخ طوسى مطلبى را در التبيان به أبو جعفر نسبت داده است و آن مطلب در تفسير الطبرى يافت نمى شود، چه مى كند؟ آيا باز هم در اين موارد مى گويد منظور شيخ طوسى از أبوجعفر، طبرى است؟!! يا اين كه به شيخ طوسى نسبت تسامح و اشتباه در نقل مى دهد و يا هر دو؟!! ^۱
هم اكنون، پس از بررسى توصيه ناقد، به دو قرينه اى مى پردازيم كه ناقد ذكر كرده و برپايه آن أبوجعفر را بر طبرى تطبيق داده است، ولى مى بينيم كه اين دو قرينه تمام نيست.

1. پاسخ ما به قرينه اوّل

درست است كه شيخ طوسى، در مقدمه تفسيرش، به طبرى اشاره كرده است و از تفسير وى ياد كرده، ولى هرگز اين يادكرد بدان معنا نيست كه منظور از أبو جعفر، طبرى باشد؛ بگذريم كه اين يادكردْ نقدآميز نيز هست. افزون بر اين، شيخ طوسى(قده)، در همين تفسير، در حدود صدوبيست مورد از طبرى با همين عنوان طبرى ياد كرده است و حتى در مقدمه تفسير هم، همان گونه كه ديديد، با عنوان طبرى ياد مى كند و تعبير أبو جعفر را هرگز درباره او به كار نبرده است.