93
فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام

فاضل دربندى ، محدّث نورى‏۱ ، شيخ ذبيح اللَّه محلاتى‏۲ ، سيد محسن امين‏۳ ، ميرزا محمدعلى مدرس تبريزى ۴ ، شيخ آقا بزرگ تهرانى‏۵ و استاد علامه شهيد مرتضى مطهرى‏۶ ، اشاره نمود .
گفتنى است بسيارى از تحليل‏هاى نويسنده كتاب براى قابل

1.«كار به آنجا رسيد كه [مخالفان‏] در كتب خود نوشته‏اند كه : شيعه بيت كذب است . و اگر كسى منكر شود ، كافى است ايشان را براى اثبات اين دعوى ، آوردن كتاب أسرار الشهادة را به ميدان» (لؤلؤ و مرجان : ص ۲۸۹) .

2.«فاضل دربندى در أسرار الشهادة خبر طولانى راجع به عطش سكينه و آب آوردن برير و پاره شدن مشك و ريختن آب نقل كرده است . حقير چون به كلى اعتماد بر آن كتاب ندارم ، فلذا عنان قلم از نقل آن باز كشيدم .» (رياحين الشريعة : ج ۳ ص ۲۷۲) .

3.و بالجملة قد أكثر في مؤلّفاته النقلية من الأخبار الواهية ، بل أورد ما لا تقبله العقول ولم تصدّقه النقول» (أعيان الشيعة : ج ۲ ص ۸۸) .

4.به حكم انصاف، اين كتاب او بلكه ديگر تأليفاتى كه در موضوع مقتل نگارش داده همانا در اثر آن همه محبت مفرط كه داشته است حاوى غثّ و سمين بوده [است‏] .» (ريحانة الأدب : ج ۲ ص ۲۱۷) .

5.«من شدّة خلوصه و صفاء نفسه نقل فى هذا الكتاب اُموراً لا توجد فى الكتب المعتبرة ، وإنّما أخذها عن بعض المجاميع المجهولة اتّكالاً على قاعدة التسامح فى أدلّة السنن» (الذريعة : ج ۲ ص ۲۷۹) .

6.«در شصت ، هفتاد سال پيش مرحوم ملا آقاى دربندى پيدا شد ؛ تمام حرفهاى روضة الشهداء را به اضافه چيزهاى ديگرى پيدا كرد و همه را يك‏جا جمع كرد و كتابى نوشت به نام أسرار الشهادة . واقعاً مطالب اين كتاب انسان را وادار مى‏كند كه به اسلام بگريد» (حماسه حسينى : ج ۱ ص ۵۵ و ص ۱۰۶) .


فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام
92

اخبار قوى و ضعيف و به قصد حل اختلاف و تحليل آنها يكى از بزرگ‏ترين نگاشته‏ها را درباره واقعه عاشورا سامان داد . او شيفته امام حسين عليه السلام بود و انگيزه زيبايى در نگارش اين كتاب داشت ، اما به دليل استفاده از منابع ضعيف در كنار منابع اصلى و نقل برخى گزارش‏هاى بدون سند نتوانست مقتل معتبرى ارائه دهد . او همچنين مبناى نادرستى برگزيد و براساس آن از كتاب‏هايى كه مشتمل بر اخبار مظنون الكذب بودند نيز نقل كرد . مبناى او اين بود كه نشانه‏هاى كذب هر چند به درجه ظنّ برسد ، مانع نقل نيست و نقل چنين اخبارى در بيان سيره و تاريخ ، بى اشكال است . محدّث نورى يكى از منابع ضعيف دربندى را نسخه بدون سروته ، مجهول و پر از دروغى مى‏داند كه سيد عربِ روضه‏خوانى براى كسب تأييد نزد عالمان نجف آورده و سپس به دست دربندى مى‏رسد . نسخه‏اى كه به گفته محدث نورى ، از كثرت اشتمال بر اكاذيب واضحه و اخبار واهيه احتمال نمى‏رود كه از مؤلّفات عالمى باشد .۱
سخن محدّث نورى را بسيارى از عالمان ديگر تأييد كرده‏اند و بسيارى از نقل‏هاى نادرست و غير قابل باور كتاب را به عنوان گواه ارائه كرده‏اند . از اين ميان مى‏توان به ميرزا محمد تنكابنى‏۲ ، شاگرد

1.لؤلؤ و مرجان : ص ۲۵۱ .

2.«اخبار غير معتبره در اين كتاب (أسرار الشهادات) بسيار و ضعاف بلكه اخبارى كه مظنون ، كذب آنها است بلكه گويا بعضى از آنها قطعى الكذب باشند و اين مايه كسر قدر آن كتاب گرديد» (قصص العلماء : ص ۱۰۸) .

  • نام منبع :
    فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93957
صفحه از 133
پرینت  ارسال به