بررسی تحلیلی روایات تفسیری امام رضا علیه السلام

تتبع و احصای روایات تفسیری امام رضا(ع) در ذیل تمام آیات قرآن با بررسی منابع روایی معتبر و با بهره گیری از روش‌های نرم افزاری و غیرآن

گروهی از دانشجویان فاضل دانشگاه علوم اسلامی رضوی، زیر نظر اساتید برجستۀ این دانشگاه، در طرح کلان پژوهشی «بررسی و تحلیل روایات تفسیری امام رضا(ع)»، به تتبع و احصای روایات تفسیری امام رضا(ع) در ذیل تمام آیات قرآن پرداخته و با بررسی منابع روایی معتبر و با بهره‌گیری از روش‌های نرم‌افزاری و غیر آن، به گردآوری این روایات و سپس بررسی محتوایی این روایات پرداختند. در این طرح، ارتباط هر روایت با آیه تبیین گردیده، واژگان مشکل هر روایت توضیح داده شده و روایات تفسیری، با نگاهی به دیگر روایات، آیات و تفاسیر مختلف تحلیل شده است.

در کتاب حاضر کوشش شده است تا به سؤالات زیر، در حد امکان و توان پاسخ داده شود:

۱. در ذیل چند آیه از قرآن، از امام رضا(ع) روایت وارد شده است؟

۲. روایات تفسیری امام رضا(ع) چه کمیّتی دارند؟

۳. روایات تفسیری امام رضا(ع) به چه موضوعاتی می‌پردازند؟

۴. نحوۀ ارتباط احادیث تفسیری امام رضا(ع) با آیات چگونه است و ایشان به چه شکلی تفسیر فرموده‌اند؟

۵. حضرت رضا)ع) از چه قواعدی در برداشت از آیات استفاده کرده‌اند؟

۶. احادیث امام رضا)ع) تا چه میزان در رسیدن به مراد اصلی آیات راهگشایند؟

۷. آیا می‌توان نکات تاریخی، اخلاقی، اعتقادی یا سیاسی خاصی را از روایات تفسیری امام رضا)ع) دریافت؟

۸. در صورت تعارض میان روایات یا ناسازگاری روایات امام رضا(ع) با مبانی دینی و مذهبی، چه باید کرد؟

بنابراین، اهداف کتاب حاضر چنین خواهد بود:

الف. احصای کامل روایات تفسیری امام رضا در ذیل آیات؛

ب. ایجاد بستری مطلوب در راستای آشنا ساختن افراد با معارف ناب رضوی در تفسیر قرآن؛

ج. شناخت تفسیر صحیح آیات و رسیدن به فهم مراد الهی از مسیر بیانات امام رضا(ع)؛

د. توضیح سخنان حضرت، با پیدا کردن حلقۀ اتصال بین احادیث و آیات و بررسی دلالی و فقه‌الحدیثی روایات؛

ه‍ . مهیا شدن بستری شایسته برای تولید دیگر آثار برای فارسی‌زبانان و غیر فارسی‌زبانان، با توجه به بین‌المللی بودن زائران رضوی.

جنبه‌های نوین بودن این کتاب عبارت‌اند از:

الف. استقصا و تتبع حداکثری روایات و ارائۀ کامل‌ترین مجموعۀ روایات تفسیری امام رضا(ع) (۹۴۱ روایت در ذیل ۵۹۳ آیه بررسی شده‌ است)؛

ب. نوین بودن در ترجمۀ همۀ این احادیث و بیان حلقۀ اتصال روایات با آیات؛

ج. پرداختن به مباحث محتوایی احادیث رضوی و نگاهی به گونه‌های تفسیری امام رضا)ع).

جنبه‌های کاربردی این کتاب ارزشمند را نیز می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

الف. غنا بخشی به تراث تفسیر اثری و ایجاد منبعی مستقل در احادیث تفسیری امام رضا(ع)؛

ب. بهره‌وری عامۀ مردم از سخنان رضوی در زمینۀ تفسیر و تسهیل تحقیق در روایات تفسیری امام رضا(ع)؛

ج. روشن‌تر شدن معانی روایات و آیات؛

د. تحلیل دقیق‌تر شرایط اجتماعی، تاریخی، اعتقادی و… عصر امام رضا(ع) برای محققان رشته‌های مرتبط؛

نویسندگان کتاب

حجج اسلام والمسلمین دکتر علی جلائیان اکبرنیا، جواد ایروانی، محمد میرزایی، سیدعلی دلبری، سیدمحمود مرویان حسینی، سیدعلی سجادی‌زاده، رضا حق‌پناه، علی‌اکبر رستمی، محمدابراهیم روشن‌ضمیر، حسن خرقانی و علی خیاط از اعضای هیئت علمی و استادان دانشگاه علوم اسلامی رضوی در شمار نویسندگان این اثر فاخر هشت جلدی هستند.