خاورشناسان و حدیث شیعه

این کتاب بر اساس ضرورت گفتمان نقد آثار خاورشناسان در زمینۀ مطالعات حدیثی شیعه، نخست به شناسایی آثار آنان و سپس، به تبیین و تحلیل مسئله‌ها، اندیشه‌ها، و مبانی فکری، و جریان‌‌ها و رویکردهای خاورشناسان پرداخته است.

شیعه پژوهی غربی که ابتدا نسبت به شیعه و حدیث آن نگاه حاشیه‌ای داشته، همواره شیعه را در کنار جهان سنی بررسی می‌کرد، با ظهور انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 میلادی تغییر ذائقه داده و کوشید تا زوایای جدیدتری از این قدرت دینی- سیاسی را کشف کند.

بی‌گمان در سال‌های آغازین قرن بیست و یکم شاهد ظهور نوشته‌ها و آثاری در غرب هستیم که به نظر می‌رسد، نه‌تنها آن نگاه حاشیه‌ای رنگ‌باخته، بلکه جای خود را به مطالعاتی نظام‌مند، تخصصی و جدید در حوزه‌های گوناگونی از حدیث شیعه داده است؛

از سوی دیگر، مقدمه ارزیابی علمی رویکرد خاورشناسان به حدیث شیعه مواجهه بدون واسطه با نگاشته‌های آنان است. این مهم جز با تتبع گسترده در تحقیقاتشان و مطالعه موردی هر یک از آن‌ها میسر نخواهد بود.

کتاب پیش رو بر اساس ضرورت گفتمان نقد آثار خاورشناسان درزمینهٔ مطالعات حدیثی شیعه، نخست به شناسایی آثار آنان و سپس به تبیین و تحلیل مسئله‌ها، اندیشه‌ها، مبانی فکری و جریان‌ها و رویکردهای خاورشناسان پرداخته است.

آنچه در این کتاب به آن پرداخته می‌شود:

فصل اول: کلیات- دراین فصل تعریف مفاهیم پژوهش به همراه مروری کوتاه بر پیشینه ی مطالعات خاورشناسان در حدیث شیعه آمده است.

فصل دوم: گونه شناسی و تحلیل ساختاری پژوهش ها- در این فصل تلاش شده است تا با شمارش دقیق و کامل مجموعه ی اقدامات پژوهشی خاورشناسان در حدیث شیعه، تحلیل درست و منطقی از برآورد آثار آنان صورت گیرد. بدین منظور، ابتدا گفتاری با عنوان «الگوهای طبقه بندی پژوهش های حدیثی خاورشناسان» ذکر می شود و مقصود آن است که به یک دسته بندی درست و منطقی از مجموعه ی فعالیت های حدیثی آنان دست یابیم. بر اساس مأخذشناسی و گونه شناسی صورت گرفته و نتایج حاصله از آن، نمونه هایی از پژوهش های به روش توصیفی گزارش خواهند شد. در نتایج این فصل به مهم ترین خاورشناسان در حوزه ی مطالعات حدیثی شیعه و شاخص ترین آثار نیز اشاره می شود.

فصل سوم: تحلیل ادوار تاریخی و روش های پژوهش- در این فصل بازشناسی و تحلیل عرصه ها و مسئله های خاورشناسان در حدیث شیعه انجام شده است. همچنین دو بخش «خاستگاه ها، ادوار و تطور» و «روش شناسی» مطالعات خاورشناسی در حوزه ی حدیث شیعه بررسی شده است.

فصل چهارم: بازشناسی و تحلیل عرصه ها و مسئله ها- در این فصل با توجه به شاخص ترین آثار و اندیشه های خاورشناسی در حوزه ی حدیث شیعه و نیز در نظر گرفتن تطور رویکردی و تاریخی و روش های پژوهشی ایشان، مهم ترین و برجسته ترین عرصه ها و مسائل فکری مطالعاتی خاورشناسان شناسایی شده، به واکاوی دیدگاه های گوناگون، بیان نکته های افتراق و اشتراک و نیز برجسته سازی موارد نقدخیز پرداخته است. بنابراین هدف این فصل تحلیل و نقد اندیشه ها بوده است.

فصل پنجم: بررسی و تحلیل آسیب ها و امتیازها- در این فصل آسیب ها و امتیازهای فعالیت علمی خاورشناسان در حدیث شیعه بیان شده است. این فصل به دو بخش «آسیب ها در مطالعات خاورشناسان در حدیث شیعه» و «نقاط قوت و مزایای خاورشناسان در حدیث شیعه» تقسیم می شود.