جريان مناظره امام جواد(ع) در منابع غیر شیعی

در تاريخ اهل بيت(ع) گزارش هاي متعددي از مناظرات ائمه معصومین علیهم السلام با علماي عامه (اهل سنت) در زمينه هاي اعتقادي، فقهي و... مي بينيم.
البته مناظرات و احتجاجات ائمه(ع) منحصر به احتجاجات آنان با اهل سنت نيست، بلكه با پيروان ديگر اديان و فرق نيز مناظرات گسترده و مفصلي داشته اند،[۱]
اما در اين بين؛ فصل مشترك همه اين مناظرات علمي و احتجاجات، اثبات برتري علمي و عملي خاندان وحي بود، امري كه از همان صدر اسلام به شدت سعي در انكار يا حداقل اخفاء آن بود، پس بسيار طبيعي است كه گزارش اين گونه مناظرات و احتجاجات ائمه(ص) و ديگر بزرگان و اصحاب ائمه(ع) توسط راويان و نويسندگان غير شيعي مورد توجه قرار نگرفته و عامدانه روي آن پوشيده شود.
به عنوان مثال؛ برنامه ريزي مناظراتامام رضا علیه السلامبا علما و بزرگان همه فرق و مذاهب آن زمان، به دست حكومت وقت بود و مأمون به عنوان خليفه و فرمانرواي حكومت اسلامي، نقش پُررنگ و به سزايي در تشكيل مناظرات داشت، اما مشروح يا مختصر همين مناظرات عمومي و مورد تأييد حكومت؛ در كتاب هاي آنان نيامده است، پس نبودن گزارشي از مناظرات ائمه(ع) در كتاب هاي اهل سنت و با توجه به روحيه حق كشي زمامداران دوران اهل بيت(ع) و شرايط سياسي و اختناق حاكم بر جامعه اسلامي، امري غير طبيعي نيست. بله! اصحاب ائمه(ع) كه در راه نشر حقانيت اهل بيت(ع) هر گونه خطري را بر خود خريدار بودند، اين گونه مناظرات و احتجاجات را در كنار ديگر روايات نوراني اهل بيت(ع) جمع آوري كرده و از نسلي به نسل ديگر رسانده اند.[۲]
از جمله مناظرات اهل بيت(ع)؛ مي توان به مناظراتامام جواد علیه السلاماشاره كرد. مرحوم طبرسي مناظرات و احتجاجات ايشان را در كتاب خود جمع آوري كرده است.[۳]

[۱]. ر.ك: طبرسي، احمد بن علي، الاحتجاج علي أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج ۲، ص ۴۱۵، مشهد، نشر مرتضي، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
[۲]. از اولين كساني كه كتابي به نام «الاحتجاج» نوشت مي توان به محمد بن ابي عمير، از اصحاب بزرگوار امام كاظم(ع) نام برد. ر.ك: نجاشي، احمد بن علي، فهرست أسماء مصنفي الشيعة(رجال نجاشي)، ص ۳۲۷، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
[۳]. ر.ك: الاحتجاج علي أهل اللجاج ، ج ۲، ص ۴۴۱.