حوزه ها و مکاتب حدیثی

این کتاب به جریان های فکری حدیث و ده حوزه حدیثی شیعه و سه حوزه حدیثی اهل سنت می پردازد.

این کتاب از میان همه مباحث تاریخ حدیث، دو بحث جدّی را به بحث می گذارد:

نخست از جریان های فکری حدیثی بحث می کند و سه جریان مهم ظاهرگرایی (اخباریگری و اهل حدیث)؛ عقل گرایی (فلاسفه و متکلّمان) و باطن گرایی (عرفا و صوفیه) را تا اندازه ای می کاود، و نمونه ها و مصادیقی از این برخوردها با حدیث را نشان می دهد.

مبحث دوم کتاب، بحث و بررسی درباره مکان ها و حوزه هایی است که فعالیت حدیثی در آنها رونق داشته است. در این بخش، از ده حوزه حدیثی شیعه یعنی: مدینه، کوفه، بغداد، قم (قرن های چهار و پنج)، ری، حلّه، اصفهان، خراسان، نجف، قم(دوره معاصر) بحث شده است. و در مورد اهل سنّت، به سه منطقه بزرگ؛ یعنی ایران (ری، خراسان بزرگ و قزوین)، شرق عربی (حجاز، عراق و شام)، و غرب عربی (قرطبه، قیروان و شمال افریقا)، اشاره کرده و از چگونگی ورود و گسترش حدیث در اندلس به تفصیل بحث کرده است.

این کتاب، تحریر و بازنویسی درس «حوزه ها و مکاتب حدیثی» برای مقطع کارشناسی ارشد است که در سال ۱۳۸۶ برای رشته های مجازی دانشگاه قرآن و حدیث ضبط شده است. طبیعی است که از آن زمان تاکنون، در فضای کلی مطالعات حدیثی، تحوّلات چشمگیر و گسترده ای روی داده، چنان که برای مدّرس و نویسنده این کتاب نیز، زوایای بیشتر و تازه تری مکشوف شده است؛ ولی این تحوّلات و آگاهی ها در این کتاب، انعکاس نیافته است.

مطالب کتاب در شانزده درس سامان یافته است. عنوان درس ها با حذف عنوان های تکراری بدین قرارند:

کلّیات

جریان ها و مکتب های حدیثی

جریان نص گرایی

جریان عقل گرایی

جریان باطن گرایی

حوزه حدیثی مدینه

حوزه حدیثی قم

حوزه حدیثی بغداد

حوزه حدیثی کوفه

حوزه های حدیثی ری و حلّه

حوزه حدیثی اصفهان