عرضه حديث

چكيده

مقاله عرضه حديث به موضوعى مربوط به تاريخ حديث مى پردازد ، اما در درون خود مشتمل بر گفتارهاى فقه الحديثى و نيز نقد حديث است . اين گفتارها ، نمايانگر تلاش سترگ راويان بزرگ شيعى در عرصه فهم بهتر احاديث ، به ويژه احاديث نقل كننده سنّت نبوى است ، تلاشى كه به نقد حديث هم كشيده و گاه موجب ردّ و طرد همه يا بخشى از حديث گشته است . مقاله ، روايت هايى را ارائه مى دهد كه راويان در فهم يا باور آن ، دچار اشكال بوده اند ، اما از طريق عرضه آن بر امامان معصوم شيعه مشكل خود را حل كرده اند . اين نمونه هاى ناب كه تفكر نقدى محدثان شيعه را برمى نمايد ، پيش از اين گرد نيامده و در كتاب هاى حديثى پراكنده بوده است .
ما براى عرضه اين مثال ها ، ترتيب تاريخى را برگزيده ايم و سپس در پى آن ، دسته بندى ديگرى را بر اساس انگيزه ها و دستاوردهاى عرضه ، ارائه داده ايم . گفتنى است ، نمونه هاى فراوان ديگرى موجود است كه ضميمه كردن آنها مى تواند اين گفتار را به شكل يك كتاب درآورد .
كليد واژه ها : عرضه حديث ، فقه الحديث ، نقد حديث ، تاريخ حديث .

درآمد

تاريخ حيات فكرى مسلمانان ، نشانگر استفاده از رهنمودهاى پيشوايان دينى در همه عرصه هاى دانش است. دانشوران مسلمان ، همواره كوشيده اند ره آورد گشت و گذار خود را در بوستان حكمت الهى ، گلزار زيباى نبوى و گلشن خوشبوى علوى به شكلى متناسب با عصر و زمان ، كارآ و كارساز ارائه نمايند. در پس اين كوشش سترگ ، تلاشى بزرگ تر و

گلزارى نيز ، تناظر ميان داده هاى حديث و دانش روانشناسى را تبيين و گوشزد كردند. سپس بر اساس احاديث توصيف گر حيا و نشانه شناسى شخص با حيا ـ كه در احاديث متعددى به آن تصريح و يا اشاره شده بود ـ ، آزمون حياسنجى تدوين و عرضه شد. هم اكنون نيز طرح هاى «دلبستگى به خداوند» ، «حسادت» ، «حسرت» ، «خشم» ، «مهارت هاى مقابله با تنيدگى» و... مورد مطالعه قرار گرفته است كه در آن نيز ، يك تحصيلكرده روان شناسى در كنار متخصص در حديث ـ كه همه احاديث حسادت را در اختيار دارد ـ ، قرار مى گيرد و بر اساس نيازهاى روز و نشانه ها و اشارات احاديث ، پرسش سازى و فرضيه سازى آغاز مى شود. بقيه كار و طرح ، مانند باب حياست ، يعنى روش فعال مشاركتى و گفت و گوى گام به گام ، و نه تأليف صورى و در پايان كار.
اميد كه اين شيوه ، در عمل ثمر دهد و شاهد تأثير ژرف معارف اهل بيت عليهم السلام ، در زندگى خود باشيم .