امکان‌سنجی تأثیرپذیری قرائت حمزه کوفی از قرائت امام صادق(علیه‌السلام)‏

نشریه : فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : محمد جانیپور

چکیده :

حمزة بن حبیب ‏(80–156ق)، یکى‌ از قاریان‌ هفتگانه کوفی است که گفته‌شده اساسی‌ترین ویژگى قرائتش، فراگیری از طریق نقل ‏و اثر بدون هیچ‌گونه اجتهاد و اختیار بوده به‌گونه‌ای که به‌واسطه بررسی قرائت او، می‌توان به قرائت بزرگ‌ترین مشایخ و ممتازترین ‏‏اساتید ‏قرائت از صحابه دست یافت. مسئله نقل از طریق اثر بدون اجتهاد آن‌چنان در قرائت حمزه شاخص است که برخی از عالمان ‏این دانش راه دستیابی به قرائت صحابه را، تأمل در قرائت حمزه دانسته و با مبنا قرار دادن قرائت حمزه، به مقایسه آن با دیگر ‏قرائات پرداخته‌اند.‏
در گزارش‌های تاریخی آمده است که وی بیشترین استفاده را از جعفر بن محمد الصادق(ع) (م148ق) داشته و قرآن را مستقیماً ‏بر ایشان قرائت کرده و تنها در 10 حرف با آن امام اختلاف دارد. بی‌شک اگر این‌گونه گزارش‌ها صحّت داشته باشد و قرائت ‏حمزه نیز به‌صورت کامل در دسترس باشد، ‏راه وصول به قرائت اهل‌بیت(ع) امکان‌پذیر است. لذا در این پژوهش تلاش شده تا ‏دلایل امکان چنین واقعه‌ای بررسی و تحلیل شود. مؤلف معتقد است که این گزارش‌ها، دالّ بر وجود جریان «اهل‌بیت محوری» در ‏بوم کوفه بوده که بررسی آن به‌منظور تحلیل حوادث صدر اسلام به‌ویژه در حوزه علوم قرآنی برای پژوهشگران این عرصه بسیار ‏ضروری است‏