نقش علمای فریقین ایرانی در گسترش معارف نهج البلاغه (به ویژه «ابویوسف یعقوب بن احمد»)

نشریه : پژوهش‌نامه علوم حدیث تطبیقی

نویسنده : پديدآورنده : محمد هادی امین ناجی
پديدآورنده : زهرا خطیب

چکیده :

نهج البلاغه به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردش، از آغاز تألیف، مورد توجه مسلمانان اعم از شیعه و سنی در تمام ممالک اسلامی بوده است. ورود این کتاب به ایران نیز قبل از هر سرزمین دیگری، در همان سال‌های آغازین پس از تألیفش صورت پذیرفته است. بر‌اساس شواهد و قرائن تاریخی با اطمینان خاطر می‌توان ادعا نمود اولین کسانی که توجه ویژه به نهج‌البلاغه نموده و بر آن شروحی نوشتند، علمای شیعه ایرانی بودند؛ زیرا هشت شرح اولیه آن در جهان شناخته شده، از سوی علمای شیعه ایرانی نگاشته شده و این افتخار تا حدود دو قرن در انحصار آنان بوده است. در این میان، نقش علمای خراسانی، به ویژه نیشابوری به علت مرکزیت و جامعیت علمی‌اش در قرن 4 و 5 هجری بسیار برجسته است. از شواهد موجود، مانند نسخه‌های بسیار قدیمی و اجازات «نهج البلاغه» این‌گونه استظهار می‌شود که ابو یوسف یعقوب بن احمد بن محمد قاری نیشابوری، دانشمند و ادیب بزرگ نیشابوری، اولین کسی بود که نهج البلاغه را به ایران آورد و با برگزاری مجلس درس به تعلیم آن پرداخت. در حقیقت، با گسترش آن، سبب توجه سایر دانشمندان به این کتاب گران‌قدر و شرح و ترجمه نویسی آن شده است.