امام على علیه السلامفرمود:
قَدِّرْ ثُمَّ اقْطَعْ وَ فَكِّرْ ثُمَّ انْطِقْ.
اندازه گير، سپس بِبُر. بينديش، آنگاه بگو.
غررالحكم ج۴ ص۵۰۶
شرح حدیث
به كارگيرى انديشه و فكر در تصميمگيريها، انتخابها، گفتنها و داورىها، نشانه خردمندى و فرزانگى است.
همچنانكه يك خياط، براى دوختن لباس، ابتدا اندازه مىگيرد، سپس قيچى را بر پارچه نهاده، آن را مىبرد. تصميمهاى ما در زندگى نيز، كمتر از بريدن يك پارچه و دوختن يك جامه نيست.
حرفهاى نسنجيده، پشيمانى مىآورد.
كارهاى بىحساب و تصميمهاى عجولانه و اقدامات بى برنامه گاهى زيانبار است.
در كلام ديگر مولا علیه السلام نشانه عاقل آن است كه اول مىانديشد، آنگاه لب به سخن مىگشايد، ولى جاهل كسى است كه اول حرف مىزند، سپس نسبت به محتوا و نتايج و آثار آن مىانديشد.
مرز عقل و جهل همين است.
كنترل زبان و مهار گفتار، و آيندهنگرى و فرجام انديشى مانع ندامتهاى بعدى مىشود.
اگر چيزى را نگوييم، بعداً با گفتن، قابل جبران است چون همان سخن و زبان در اختيار ماست.
ولى... آنچه نبايست برزبان آيد، اگر بىفكر و تأمل بر زبان آمد و به گوش ديگران رسيد، تيرى است كه از كمان رها شده و آبى است كه برزمين ريخته است.
بارى... اول انديشه، آنگاه گفتار و اقدام!
منبع: حکمت های علوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی علیه السلام)، جواد محدثی.
