سبک‌شناسی لایۀ نحوی- بلاغی نامۀ سی‌ویک نهج‌البلاغه (بررسی موردی انواع همپایگی و روابط معنایی)

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : صلاح الدین عبدی
پديدآورنده : مهتاب کیانی

سال پنجم / شماره پیاپی 19 / صفحه 61-81

چکیده :

نهج ­البلاغه دومین منبع معارف اسلامی به‌شمار می ­رود که امیر بیان امام علی(ع) در آن برنامۀ زندگی فردی و اجتماعی و حتی سیاسی را با سبک و ساختار ویژه ­ای بیان نموده ­است. از این رهگذر می ­توان به سبک نامۀ سی و یکم اشاره کرد؛ این نامه شامل وصیت امام علی(ع) به فرزندش امام حسن(ع) است. استفادۀ گسترده از انواع ساخت­ه ای همپایه یکی از ویژگی­ های سبکی امام(ع) در این اندرزنامه است؛ از آن­جا که استفاده از این­ گونه ساخت­ ها در نامۀ سی و یکم، نمود بالایی دارد، پژوهش حاضر بر آن است که با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی ساخت ­های همپایه در این نامه بپردازد و ارتباط آن را با دو حوزۀ موسیقایی و بلاغی مشخص نماید و در نهایت بخشی از زیبایی­آفرینی کلام امام(ع) را تبیین کند. ساخت­ های همپایه در این نامه به سه نوع همپایگی ترکیبی، همپایگی موسیقایی و همپایگی بلاغی تقسیم می­ شود. مهم­ترین یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از مهم­ترین ویژگی ساخت­ های همپایه در این نامه استفاده از همپایگی ترکیبی تام و جزئی در انواعِ جملات اسمیه، فعلیه، انشائیه و ... است و همپایگی موسیقایی سهم بیشتری را در همراهی با همپایگی ترکیبی دارد. همراهی همپایگی موسیقایی و بلاغی با همپایگی ترکیبی، علاوه بر اینکه در زیبا آفرینی کلام تأثیر بالایی دارد، در ایجاد طراوت در فضای نامه و تأثیرگذاری بر مخاطب نیز نقش به ­سزایی دارد.

کلیدواژه‌های مقاله :سبک‌شناسی؛ همپایگی؛ نهج‌البلاغه؛ نامۀ سی و یکم