امکان‏ سنجی صدور حدیثِ سجده زن بر شوهر؛ نقد متنی سه‌سطحی (زبانی، ادبی و فرهنگی)

نشریه : فصل نامه علوم حديث

نویسنده : پديدآورنده : مهدی ایزدی
پديدآورنده : محمد حسین شیرزاد
پديدآورنده : محمد حسن شیرزاد

چکیده :

در دهه‏ های اخیر، تبیین کیفیت رابطه شوهران و همسران در محیط خانواده، از اهمیتی ویژه برخوردار شده است. در این میان، وجود برخی روایات در جوامع روایی فریقین که به زنان نسبت به شوهران جایگاهی پست اعطا می ‏کند، چالش‏ های فراوانی را موجب شده است. یکی از این روایات، روایت «لو أمرتُ ‏أحداً أن ‏یَسجدَ لأحدٍ لأمرتُ‏ المرأهَ أن ‏تَسجدَ لِزوجِها» است. این نوشتار، با لایه ‏بندی روایت مذکور به سه سطح: زبانی، ادبی و فرهنگی، به نقد متنی آن اقدام نموده است. تقابل میان واژه ‏های «زوج» و «امرأة» در این روایت که با زبان عربیِ عصر پیامبر(ص) همخوانی ندارد، حکایت گر ضعف در لایه زبانی آن است. نسخه ‏های متفاوت این حدیث در جوامع روایی فریقین نیز که بیانگر تعارض‌های فراوان میان آنهاست، گویای ضعف در لایه ادبی آن دارد. همچنین، بررسی گفتمان‏ های رقیبِ اسلامی و جاهلی درباره رابطه زن و شوهر و مقایسه آنها با این روایت، نشانه تأثیرپذیری این حدیث از فرهنگ جاهلی است.