نقد و بررسی دیدگاه محقق اصفهانی در باب قضایا و ارزش‌های اخلاقی

نشریه : فصل نامه علوم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : محمد علی مبینی
پديدآورنده : حمیده شریفی

سال 1396 / شماره پیاپی / صفحه 113-128

چکیده :

شیخ محمدحسین اصفهانی - اندیشور اصولی شیعی - با استناد به سخنان حکیمان مسلمان تلاش کرده است تا تصویری عُقلایی از نظریهٔ مشهور بودن قضایای اخلاقی ارائه کرده و طرحی نو در افکند. بنا به دیدگاه او، خوبی و بدی اخلاقی به معنای «استحقاق مدح و ذم» است؛ زیرا در مرحلهٔ معناشناسی آنچه از ارزش اخلاقی اراده می‌‌شود، همین بُعد تحسین‌‌پذیری و تقبیح‌‌پذیری است. در تبیین وجودشناختی محقق اصفهانی از حُسن و قبح اخلاقی دو عنصر مهم وجود دارد: یکی، تحسین و تقبیح عُقلا و دیگری، نگاه ابزاری به این تحسین و تقبیح، به این معنا که تحسین و تقبیح عُقلا به این دلیل است که افعال اخلاقی راهی برای حفظ نظام اجتماعی و جلب مصلحت‌‌ها و دفع مفسده‌‌ها به شمار می‌‌آیند. در این مقاله پس از طرح و تحلیل جانمایۀ نظریه و ادعای محقق اصفهانی و واکاوی لوازم آن، به نقد این دیدگاه پرداخته شده است.

کلیدواژه‌های مقاله :ارزش؛ حسن؛ قبح؛ اخلاق؛ مشهورات؛ قضایای اخلاقی؛ محقق اصفهانی