اطلاق «کتاب» بر قرآن
پرسش :
چرا به قرآن «کتاب» هم می گویند؟
پاسخ :
نام «کتاب» پس از واژۀ «قرآن»، بیشترین کاربرد را برای اشاره به قرآن دارد.
این واژه ۲۵۰ بار به صورت های مختلف در قرآن، و بیش از آن، در روایات اسلامی آمده است؛ امّا در همۀ موارد به معنای «قرآن» نیست و تنها اگر قرینه ای در میان باشد، به قرآن اشاره دارد.[۱]از این رو، در شماری از آیات قرآن، مراد از «کتاب»، کتاب های آسمانی دیگر یا معانی دیگری است.
کلمۀ «کتاب»، مصدر است؛ امّا معنای اسم مفعول دارد و به معنای «مکتوب» است. یکی از معانی این واژه، ضمیمه و جمع کردن دو یا چند چیز است. در وجه نامگذاری قرآن به «کتاب»، گفته اند: قرآن کریم به گونه ای خاص و رسا، جامع انواع آیات، احکام، قصص، اخبار و علوم است و این با معنای لغوی «کتاب» (جمع) متناسب است.
یکی از نمونه های مشهور تعبیر «کتاب» برای قرآن، حدیث ثقلین است که پیامبر(ص) فرمود: «إنّی تارکٌ فیکُمُ الثَّقَلَین: کِتابَ اللهِ وَ عِترَتی أهلَ بَیتی؛[۲]من در میان شما دو چیز گران بها را بر جای گذاشتم: کتاب خدا و عترتم یعنی خاندانم».
[۱]. مانند: سورۀ بقره، آیۀ ۲؛ سورۀ نساء، آیۀ ۱۰۵؛ سورۀ فاطر، آیۀ ۲۹؛ سورۀ جمعه، آیۀ ۲.
[۲]. الأمالی، طوسی، ص ۵۴۸، ح ۱۱۶۸؛ مسند ابن حنبل، ج ۴، ص ۳۷، ح ۱۱۱۳۱؛ بحار الأنوار، ج ۲۳، ص ۱۳۳، ح ۶۹؛ کنز العمّال، ج ۱، ص ۱۸۶، ح ۹۴۴.
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت
