نيز در صورت دوم است كه مسئله حكمت «خير» و «شر» ^۱ قابل طرح و سؤال است .
نكته ديگر ، اين است كه از ديدگاه متون اسلامى ، «خير» به معناى نخستش ـ كه همان ارزش هاى اعتقادى ، اخلاقى و عملى است ـ مقدّمه خير دنيا و آخرت به مفهوم دوم است .

2 . فرق ميان «خَير» و «خِير»

در لغت ، «خَيْر» ، ضدّ «شرّ (بدى)» است ، و «خِيْر» به معناى «جود (بخشندگى)» است. ^۲

3 . «خير» ، وزير عقل

در حديثى معروف از امام صادق عليه السلام در تبيين سپاهيان عقل و جهل ، «خير» نخستين سپاه عقل ، و «شر» نخستين سپاه جهل، شمرده شده اند . متن حديث ، چنين است :
ثُمَّ جَعَلَ لِلعَقلِ خَمسَةً و سَبعينَ جُندا ... فَكانَ مِمّا أعطَى العَقلَ مِنَ الخَمسَةِ وَ السَّبعينَ الجُندَ : الخَيرُ ؛ و هُوَ وَزيرُ العَقلِ ، و جَعَلَ ضِدَّهُ الشَّرَّ ؛ و هُوَ وَزيرُ الجَهلِ؛ ^۳
خداوند براى عقل ^۴ ، هفتاد و پنج سپاه قرار داد ... . از جمله هفتاد و پنج سپاهى كه به عقل عطا فرمود ، يكى «خير» است كه وزير عقل است ، و ضدّ آن را «شر» قرار داد كه وزير جهل است .

لِكُلِّ شَيء آفَةٌ ، و آفَةُ الخَيرِ قَرينُ السوءِ؛ ^۱
هر چيزى را آفتى است و آفت نيكى ، همنشين بد است .
پس براى پرورش انسان هاى شايسته و نيكوكار ، چاره اى جز برنامه ريزى براى پيشگيرى و يا زدودن اين موانع نيست .
در مورد معناى «خير» ، چند نكته ، قابل توجّه است:

1 . معناى اسمى و وصفىِ «خير»

همان گونه كه در مفردات ألفاظ القرآن آمده ، كلمه «خير» و «شر» ، گاه در معناى اسمى (به معناى نيكى) ، مانند: «وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ ؛ بايد گروهى از شما باشند كه به نيكى دعوت كنند» ، و گاه در معناى وصفى (به معناى نيكوكارتر و نيك تر) ، مانند: «مَا نَنسَخْ مِنْ ءَايَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِّنْهَآ ؛^۲هيچ آيه اى را نسخ نمى كنيم يا از ياد نمى بريم ، مگر آن كه بهتر از آن را مى آوريم» به كار مى روند. در صورت دوم ، «خير» معناى صفت تفضيلى دارد. ^۳
گفتنى است كه «خير» و «شر» به معناى اسمى ، گاه به معناى كار خوب و بد به كار مى روند و گاه نيز به معناى پديده خوب و بد استعمال مى شوند ، چنان كه در تفسير «خير» به صحّت و ثروت ، و «شر» به بيمارى و فقر ، چنين است .