مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : کشف الاستار عن وجه الغائب عن الابصار
محل نشر : کربلا
ناشر : کتابخانه حرم ابوالفضل العباس(ع)
تاریخ انتشار : 1432ق
زبان : عربی
رده بندی کنگره : BP‎‏ ‎‏224‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏9‎‏ک‎‏5
منبع: افق حوزه
جستجو در Lib.ir

کشف الاستار عن وجه الغائب عن الابصار

کتابی در رد کسی که منکر حضرت مهدی(ع) شده بود.

در ربیع الثانی سال ۱۳۱۷، محمود شکری آلوسی (م ۱۳۴۲ق) دانشمند اهل تسنّن مقیم بغداد، قصیده ای ۲۵ بیتی، شامل چند شبهه درباره اصل وجود، طول عمر، غیبت و برخی ویژگیهای امام عصر(ع) را سرود.

زمانی قصیده به نجف رسید که میرزا حسین نوری طبرسی (م ۱۳۲۰ق) سخت به کتاب خاتمة المستدرک اشتغال داشت. نوری در این دورۀ زمانی، درخواست های متعدّد برای تألیف آثار دیگر را به اتمام خاتمه مستدرک موکول کرده بود؛ چنان‌که در مقدمۀ لؤلؤ و مرجان گفته است. حتی برای چاپ بحار الانوار کار خود را تعطیل نکرد و آن را به شاگرد خود - میرزا محمد ارباب قمی - سپرد.

اما با انتشار قصیده آلوسی کار خویش را تعطیل کرد و در زمانی کوتاه - حدود دو ماه - به پاسخگویی آلوسی پرداخت، و کتاب «کشف الاستار عن وجه الغائب عن الابصار» را در نهم جمادی الثانیه ۱۳۱۷ به پایان برد.

ساختار کتاب
ساختار کتاب شامل مقدمه، دو فصل و خاتمه است:

۱- مقدمه شامل انگیزۀ تألیف و متن قصیدۀ بغدادیه؛

۲- فصل اول: دیدگاه‌های مسلمانان درباره ولادت امام مهدی(ع). بطور مختصر بیان می‌شود که در مورد اصل مهدی(ع) به عنوان منجیِ دادگستر، تواتر وجود دارد، ولی در دو مورد جزئی میان امامیه با بعضی از اهل تسنن اختلاف است: یکی اینکه او حسنی است یا حسینی؟ دیگر اینکه او متولد شده است یا خیر؟

در این فصل، ابتدا به ولادت امام مهدی - که همنام پیامبر و فرزند امام حسن عسکری علیه‌السلام است و در سال ۲۵۵ زاده شده است - اشاره شده که چهل تن از دانشمندان سنی به این ولادت گواهی داده و اعتراف کرده اند. در مورد هر کدام نیز جملاتی از منابع تراجم و رجال اهل تسنن آورده است.

بخشی از این منقولات، مستقیماً از منابع مربوط نقل شده و پاره‌ای دیگر به واسطۀ کتاب استقصاء الإفحام نوشتۀ میرحامد حسین هندی.

سپس با «ذکر دلیلی اجمالی بر اینکه مهدی موعود همان حجت‌بن‌الحسن العسکری علیه‌السلام است و نه شخصی دیگر» ادامه می‌یابد. با این عنوان، مباحثی می‌توان یافت؛ از جمله:

- پاره‌ای از احادیث نصوص بر دوازده امام علیهم‌السلام، گاه با عنوان کلی «اثنا عشر خلیفه» و گاهی با ذکر نام و ویژگی ها؛

- حدیث ثقلین و نکاتی که از آن نتیجه می‌شود؛

- ردّ تأویل های ناروای برخی از محدثان اهل تسنن در مورد مصادیق حدیث دوازده خلیفه.

۳- فصل دوم، نقد درونمایۀ قصیدۀ بغدادیه است. ابتدا بیان می‌کند که اصل کلام آلوسی در دو اشکال خلاصه می‌شود و مطالب دیگر، حاشیه است.

اشکال نخست اینکه آلوسی می‌گوید: اگر شرط ظهور مهدی علیه السلام پر شدن جهان از ظلم است و آن جناب اکنون حیات دارد، پس باید ظاهر شود. لذا عدم ظهور، نشاندهندۀ عدم حیات ایشان است.

محدث نوری، در پاسخ به این اشکال می‌گوید: پر شدن جهان از ظلم، یکی از شرایط ظهور آن جناب است نه علت منحصر. از سوی دیگر، قرن‌هاست جهان پر از ظلم شده که تاریخ آن - براساس احادیث اهل تسنن - به سده‌های نخستین تاریخ مسلمانان باز می‌گردد. به علاوه، یکی از شرایط ظهور، وجود یارانِ موافق و آزموده برای برداشتنِ باری بسیار سنگین است که تحقق آرزوی تمام پیامبران و نیکان و پاکان است. ظهور آن حضرت، از یک جهت به بعثت جدّ بزرگوارش شباهت دارد که گسترش گمراهی ها قبل از ظهور، یادآور گسترش ضلالت ها قبل از بعثت است؛ این یک به ظاهر کفر، و آن یک با تأویل های ناروا. پیامبر در میان آن همه ضلالت می‌زیست؛ اما مردم را به توحید خدا و نبوت خود دعوت نکرد؛ مگر پس از مأموریت به رسالت. امام مهدی نیز در میان این همه ظلم و ضلالت، منتظر اذن الهی برای خروج و ظهور است.

اشکال دوم آلوسی، عدم فایدۀ امامی است که حکم و فتوا ندهد و تصرّف در امور نکند.

محدث نوری در اینجا به حکمت وجود اهل بیت و فواید مترتّب بر آن اشاره می‌کند.

۴- خاتمۀ کتاب پاسخ به دو بیت آلوسی است که به شیعه نسبتهای ناروا داده؛ از جمله اینکه آنها سرداب سامرا را برتر از مکّه می‌دانند و آن را محلّ اختفای حضرت مهدی در دوره غیبت می‌پندارند که روزی از آن بیرون می‌آید.

بحث های موشکافانۀ مؤلف در علّت تسمیۀ سرداب سامرا به «سرداب غیبت» و جداسازی حقایق تاریخی از خرافات عامیانه - که دستاویز آلوسی و مانند او شده - یکی از بخش‌های درخشان این کتاب است.

آخرین صفحات کتاب، دو نکته است: یکی نکته‌ای استدلالی دربارۀ حضرت مهدی علیه السلام و نقد برخی از منابع اهل تسنن در این مورد است و دیگری اشاره به اینکه انتشار قصیدۀ آلوسی و کتاب صواقع نوشته ملانصرالله کابلی و کتاب تحفه اثنا عشریه نوشته عبدالعزیز دهلوی و مانند آن، گام‌هایی است که به اتحاد مسلمانان ضربه می‌زند، مدارای فرقه های مختلف با هم را هدف قرار می‌دهد و دشمنان را به هجوم بر مسلمانان امیدوار می‌سازد.

چاپهای کشف الاستار

  1. چاپ سنگی به اهتمام مؤلف در مطبعه حاج احمد مؤید العلماء به تاریخ ۱۷ جمادی الاولی ۱۳۱۸ در تهران.
  2. چاپ حروفی به اهتمام مکتبة نینوی الحدیثة با مقدمه آیت الله سیدعلی میلانی، ۱۴۰۰ق، تهران؛
  3. چاپ مؤسسةالنور، ۱۴۰۸ق، بیروت؛
  4. چاپ مؤسسة الصفاء، ۱۴۳۱ق، بیروت؛
  5. چاپ کتابخانه حرم ابی الفضل العباس(ع) با تحقیق احمدعلی مجید حلّی، ۱۴۳۲ق / ۲۰۱۱م، کربلای معلّی.

این چاپ نخستین چاپ تحقیقی و با استفاده از نسخه اصل مصنف انجام شده است؛ از امتیازات بسیار این چاپ دو مورد زیر یاد می شود:

الف) مقدمه مفصل شامل: مقدمۀ سیدعلی میلانی بر چاپ دوم؛ پژوهشی در باب قصیدۀ بغدادیه؛ نقل پاره هایی از منابع چاپ نشده در مورد محدث نوری؛ و معرفی کتاب کشف الاستار.

ب) پیوست‌های کتاب، شامل هشت پاسخ منظوم به قصیدۀ بغدادیه همراه با شرح حال مختصر صاحبان آنها: قصیدۀ شیخ محمدحسین کاشف الغطاء (م. ۱۳۷۳)؛ قصیده شیخ محمدجواد بلاغی (م. ۱۳۵۲)؛ قصیده سیدرضا هندی (م. ۱۳۶۲)؛ قصیده سید محسن امین عاملی (م. ۱۳۷۱)؛ قصیده شیخ رشید عاملی (م. ۱۳۱۷)؛ قصیده سیدعلی امین عاملی در ۱۱۹بیت (م. ۱۳۲۸)؛ قصیده شیخ عبدالهادی همدانی بغدادی (م. ۱۳۳۳)؛ قصیده شیخ محمدباقر بهاری همدانی (قرن ۱۴).

منابع:مقالۀ «معرفی، نقد و بررسی کشف الاستار از عبد الحسین طالعی (آینه پژوهش، شماره ۱۳۴)»

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی