غرر الأخبار و درر الآثار فی مناقب أبی الأئمة الأطهار

احادیثی در فضایل امام علی(ع)

حسن بن ابی الحسن محمد دیلمی (ق ۶) در مقدمه ضمن نقل سه رویات در فضیلت حفظ چهل حدیث و نقل دو روایت «إِنَّ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فَضَائِلَ لَا تُحْصَى...» و « النَّظَرُ في وَجْهِ عَلِيٍّ عِبَادَة...» انگیزه خود را از نوشتن کتاب اینگونه بیان می کند که آن همه روایات مرا تحریک و ترغیب کرد تا بخشی از فضائل امیر المؤمنین را که به شماره در نمی آید در این کتاب جمع آورم بلکه نزد خدایتعالی وسیله نجاتی برایم باشد و خدمتی به رسول خدا و امیر المؤمنین کرده باشم و روزی که منادی در روز قیامت خدمتگزاران آن حضرات را از دیگران جدا می کند من هم در میان آنان قرار گیرم.

سپس بیان می کند که در نقل روایات کتاب ملتزم به نقل اسناد حدیث نبوده است چرا که آن احادیث نزد علما مشهور و در کتبشان مذکور است؛ این امر به دلیل ضیق وقت و اجتناب از طولانی شدن کتاب انجام گرفته است. در متن کتاب بیماری را نیز به این دلایل افزوده است.

مؤلف گفته که این کتاب در پنجاه فصل تدوین شده و فصل اول و دوم کتاب را به فضیلت علم و علما و آداب تعلیم وتعلّم اختصاص داده است.

ابن فهد حلی (د ۸۴۱ق) از معاصرین دیلمی در عده الداعی از غرر الاخبار نقل کرده است. علی رغم اینکه مصنف در مقدمه به تدوین کتاب در پنجاه فصل اشاره کرده نسخ موجود بیش از ۳۵ فصل نیست.

دوستی رسول خدا امیر المؤمنین را، برخی از مناقب منفرد امیر المؤمنین، آنچه از آیات قرآن که در حق امیر المؤمنین و ائمه اطهار نازل شده، روز غدیر و نص ولایت امیر المؤمنین، علامات امام معصوم، شهادت ۱۲ نفر از صحابه در حق امیر المؤمنین نزد خلیفۀ اول، ویژگی هایی که انسان را به خدا نزدیک می کند و بسیاری مطالب مفید دیگر را می توان در این کتاب خواند.

نقل از کتابهای مفقود

دیلمی در این اثر از دو کتاب نقل کرده است که امروز از آن کتابها اثری نیست:

الف) کتاب السقیفه ابی صالح سلیل بن احمد بن عیسی؛ فصل ۲۲ غررالاخبار (ص ۲۷۷-۲۸۷ «الفصل الثانی والعشرون فی نظیر هذا مما ننقله عن کتاب السقیفه») منقول از کتاب السقیفه است. مؤلف اشاره می کند که به دلیل ضیق وقت و بیماری از نقل مطالب بسیار از اینگونه کتب چشم پوشیده است.

ب) نزهة السامع ملقب به محبوبی؛ بخش زیادی از فصل ۲۱ (ص ۲۵۸-۲۷۶) که در مطاعن و فضایح معاویه است منقول از این کتاب می باشد.

از کتب دیگری که به نقل از آنها دست یازیده است می توان مصابیح بغوی، فردوس ابن شیرویه دیلمی، العیون والمجالس مفید و الیواقیت ابو عمر الزاهد (د ۳۴۵ق) را نام برد.

شایان ذکراست که حدیث شریف کساء در این کتاب به ترتیبی که در منتخب طریحی نقل شده (ذریعه، ج ۱۶، ص ۳۶، ش ۱۵۶) موجود است؛ برخی به دلیل اینکه حدیث کساء بدین صورت در منتخب طریحی نقل شده آن را کم اعتبار تلقی می کردند.

چاپ غرر الاخبار

انتشارات دلیل ما این کتاب را با تصحیح اسماعیل الضیغم الهمدانی تحت اشراف کتابخانه علامه مجلسی در سال ۱۴۲۷ق / ۱۳۸۵ش چاپ کرده است.

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی