معناى فطرت و شناخت هاى فطرى

«فطرت» در لغت به معناى سرشت ، طبیعت ، نهاد و صفت طبیعى انسان ، ترجمه شده است .

القاموس المحیط كه یكى از كتب معتبر لغت است ، «فطرت» را این طور معنى كرده است :

الفطرة : الخلقةُ التى خُلق علیها المولودُ فى رَحِمِ اُمِّه.[۱]فطرت عبارت از آفرینشى است كه بر آن اساس فرزند در رحم مادر آفریده شده است.

در اقرب الموارد نیز فطرت این طور معنى شده است :

الفطرةُ هى الصفةُ التى یتَّصف بها كلُّ موجودٍ فى اوَّلِ زمانِ خِلقته.[۲]فطرت عبارت از صفتى است كه هر موجودى در آغاز آفرینش به آن متصف است.

بنا بر این ، از حیث لغت ، هر صفت و خصوصیتى كه ریشه در حقیقت انسان داشته باشد ، با ذات انسان آمیخته باشد و از آغاز آفرینش همراه او باشد ، آن صفت فطرى است .

به عبارت دیگر ، صفات انسان به دو دسته تقسیم مى شود : دسته اول صفات فطرى ، دسته دوم صفات اكتسابى .

صفات فطرى

این صفات ، عبارت از ویژگیهایى است كه از آغاز آفرینش همراه انسان بوده است . یكى سفید است ، یكى سیاه و دیگرى سرخ ؛ یكى زیبا و دیگرى زشت؛ یكى تندخوست و دیگر طبعى ملایم دارد؛ یكى باهوش و زیرك است و دیگرى كند ذهن و بى استعداد؛ و . . . این صفات ، آمیخته با ذات انسان و از آغاز آفرینش همراه اوست . لذا آنها را ویژگى هاى فطرى مى نامند ، زیرا لازمه خلقت و فطرت و طبیعت انسان است . و به همین جهت «فطرت» به سرشت و نهاد و طبیعت ترجمه شده است .

صفات اكتسابى

در مقابل صفات فطرى ، صفاتى هست كه از آغاز آفرینش همراه انسان نبوده ، بلكه آدمى به تدریج آن خصوصیات را كسب كرده است ، مثل خواندن ، نوشتن و آگاهى بر علوم و فنون مختلف كه انسان از ابتداى آفرینش ، این علوم و فنون را نمى داند ، بلكه به تدریج آنها را كسب مى كند .

این ویژگى ها را صفات اكتسابى یا ویژگى هاى غیر فطرى مى نامند .

شناخت هاى فطرى

با توجه به آنچه درباره معناى صفات فطرى بیان شد ، معناى «شناخت هاى فطرى» عبارت از شناخت هایى است كه مانند سایر ویژگى هاى فطرى از آغاز آفرینشِ انسان همراه او بوده است . یعنى همان طور كه سیاهى و سفیدى ، و زشتى و زیبایى ، از آغاز آفرینش انسان با او همراه بوده است ، انسان ، داراى شناخت هایى است كه از آغاز آفرینش با او بوده و در سرشت و طبیعت او قرار داشته است .