نگاهي كوتاه به حديث شريف عرض دين حضرت عبدالعظيم حسني (ع) - صفحه 105

ب) «أخبرني بدينك الذي تدين الله به... شهادة أن لا إله إلاّ الله...». ۱
ج) «نعم يا أبا جارود: شهادة أن لا إله إلاّ الله...». ۲
د) «أسألك عن الذيك... فقال شهادة أن لا إله إلاّ الله...». ۳
بنابراين، اصول دين بايد مورد اعتقاد و شهادت باشد نه صِرف گفتن. تفاوت هاى بين گفتن و شهادت دادن نيز فراوان است كه در جاى خود بحث شده است. جالب آن است كه پاسخ امام عليه السلام و نحوه تقرير امام راجع به كلمات حضرت عبدالعظيم با نحوه تقرير ائمه عليهم السلام راجع به راويانى كه در مقام عرضه دين خود كلمه شهادت را به كار برده اند، تفاوت دارد.
نكته ديگر آن كه كلام جناب عبدالعظيم با يك جمله مثبت آغاز مى شود؛ يعنى گفتن و اقرار به توحيد و يكتايى خداى متعال و اين را در ضمن يك جمله مثبت بيان كرده است، در حالى كه تمامى روايات ديگر كه در مقام عرض دين يا بيان اعتقادات هستند، به صورت منفى و نفى غير خداوند و اثبات خداى متعال به كار رفته اند. در آن روايات اين گونه است كه: «أشهد أن لا إله إلاّ الله»، ولى جناب عبدالعظيم اين گونه بيان كرده است: «أقول إنّ الله تعالى واحد».
تفاوت جمله «لا إله إلاّ الله» با جمله «إنّ الله تعالى واحد» زياد است؛ غير از مسئله تركيب از نفى و اثبات در جمله اول و اثبات بودن در جمله دوم، اين است كه در جمله اول كه كلمه طيبه و اصلى ترين شعار دين اسلام است، «توحيد در ألوهيت» و به تعبير بهتر «توحيد در الاهيت» عنوان شده است؛ يعنى توحيد عبادى، ولى در جمله دوم، مسئله توحيد ذاتى و نفى شريك براى ذات مقدس واجب الوجود ذكر شده است.

1.همان، ح ۱۵.

2.همان، ح ۱۴.

3.همان، ح ۵ و ۶.

صفحه از 128