عنوان کتاب : شناخت نامه حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) و شهر ری (مجموعه رساله های خطی و سنگی پیرامون حضرت عبدالعظیم(ع))

به کوشش : سید مجتبی صحفی
به کوشش : علی اکبر زمانی نژاد

محل نشر : قم

ناشر : دارالحدیث

نوبت چاپ : اول

تاریخ انتشار : 1384

تعداد صفحه : 416

قطع : وزیری

زبان : فارسی

جستجو در Lib.ir

شناخت نامه حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) و شهر ری (مجموعه رساله های خطی و سنگی پیرامون حضرت عبدالعظیم(ع))

کتاب حاضر شامل چهارده رساله خطی و سنگی در باره حضرت عبد العظیم و آستان مقدس وی است که از قرن چهارم تا اواسط قرن چهاردهم به رشته تحریر درآمده اند.

کتاب حاضر شامل چهارده رساله خطی و سنگی در باره حضرت عبد العظیم و آستان مقدس وی است که از قرن چهارم تا اواسط قرن چهاردهم به رشته تحریر درآمده اند. از رساله های مهم این مجموعه، رسالة فی فضل عبدالعظیم(ع)، تألیف صاحب بن عباد (۳۲۶ق ـ ۳۸۵ق) است. این رساله، قدیمی ترین شرح حال نگارش یافته درباره حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) به حساب می آید.

دیگر رساله های گرد آمده به ترتیب عبارت اند از: زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) منسوب به شیخ مفید؛ نسب نامه حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، احمد غلام از کارکنان خزانه (سال ۱۱۳۸ق)؛ توبه نامه در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) (قرن ۱۳)؛ وقایع اتّفاقیه در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) (قرن ۱۳)؛ ریاض الرضوان (در فضیلت و زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) و امام زادگان ری)، میرمحمدحسین بن میر محمدصالح الحسینی خاتون آبادی؛ پنجاه حدیث با ترجمه از حضرت عبدالعظیم(ع)، ولی محمّد بیک وردی ترکمانی عراقی (سال ۱۳۰۴ق)؛ شرح حال حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، اعتضاد السلطنه علی قلی میرزا (۱۲۶۴ ـ ۱۳۱۳ق)؛ در بیان احوال حضرت عبدالعظیم(ع) (به ضمیمه دو رساله دیگر)، اعتضاد السلطنه علی قلی میرزا (۱۲۶۴ ـ ۱۳۱۳ق)؛ جغرافیای مشاهد (ذکر مشاهد ری و راز)، سید محمدباقر واعظ حسینی خلخالی (قرن ۱۴ق)؛ اعتقادات و اصول دین و شرح حال حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، وثوق العلما خوراسکانی اصفهانی (سال ۱۳۲۴ق)؛ الخصائص العظیمیة، جواد شاه عبدالعظیمی (م ۱۳۵۵ ق)؛ قوانین و موقوفات آستانه حضرت عبدالعظیم(ع) (به ضمیمه دو رساله دیگر از دوره صفویه)؛ موائد الکریم لِزُوّار عبدالعظیم(ع)، عباس حائری تهرانی (م۱۳۶۰ ق).

پيشگفتار

درباره شخصيّت حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و تاريخ رى در طول قرنهاى گذشته و عصر حاضر، صدها جلد كتاب و مقاله و جزوه و مطالب پراكنده و سودمند در كتابهاى علما و دانشمندان و محققان به رشته تحرير درآمده است كه با وجود تكرارى بودن بعضى از آنها، هر كدام با نگرش خاص خود توانسته اند گوشه اى از جلوه ملكوتى و معنوى حضرت عبدالعظيم عليه السلام را به نمايش بگذارد و جنبه اى از رمز و راز رى را بگشايد. با اين حال، تاكنون سال دقيق تولد و وفات حضرت عبدالعظيم روشن نيست؛ چنان كه درباره شهر رى هم، ناگفته هاى فراوانى وجود دارد.

بارى، ستايشهاى امامان عليهم السلام از حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام نشان دهنده شخصيت علمى و مورد اعتماد ايشان است ؛ به طورى كه در برخى روايات، براى زيارت قبر حضرت عبدالعظيم عليه السلام ثوابى به مثابه زيارت قبر امام حسين عليه السلام ياد شده است.

پژوهشگر در تاريخ رى با تتبّع در منابع تاريخى و جغرافيايى آشكارا درمى يابد كه شهر رى در طىّ قرون متمادى از مراكز مهم شكل گيرى و بالندگى تمدّن اسلامى و شيعى و مهد دانش و فضيلت بوده است. وجود كتابخانه هاى بزرگ و داير بودن مدارس فقه و حديث و پرورش بزرگان همچون ثقة الاسلام كلينى و شيخ صدوق در اين شهر گواه صادقى بر اين مدّعاست. متأسفانه منابع اصلى تاريخ رى همچون جريدة الرى و تاريخ رى آبى و منتجب الدين رازى در تندباد حوادث از ميان رفته و بدست ما نرسيده، امّا در همين آثار به جا مانده، مطالب خواندى و جذّاب درباره رى بسيار است.

شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و شهر رى با گردآورى و تأليف مجموعه رساله هاى خطى و كتابها و مقالاتِ منتشر شده، و نيز مجموعه جزوه ها و گفتارهاى پراكنده درباره حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و امامزادگان و تاريخ شهر رى، در صدد شناساندن و معرفى مقام علمى و معنوى اين كريم اهل بيت عليهم السلام و ساير امامزادگان و معرفى تاريخ شهر رى است.

نتيجه طرح مأخذشناسى حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و شهر رى، معرفى و شناسايى نزديك به هزار عنوان از كتابهاى خطى و چاپى و مجلات و نشريات و مقالات و دائرة المعارفها و سفرنامه ها و پايان نامه ها و اسناد و فرامين و وقف نامه ها و... بود كه در يك جلد به زيور طبع آراسته شد.

با تتبع و جست و جوى وسيعى كه در فهارس نسخ خطى كتابخانه هاى ايران و كتابشناسى، تراجم و رجال و ساير منابع مأخذشناسى شد، به نسخه هاى خطى در ارتباط با حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و آستان آن حضرت برخورد كرديم كه شايان چاپ دراين مجموعه بود تا درمعرض ديد فضلا ودانشمندان ونويسندگان قرار گيرد.

به جهت با اهميت بودن نسخه هاى خطى در ارتباط با حضرت عبدالعظيم عليه السلام مجلد اوّل مجموعه شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و شهر رى را به مجموعه رساله هاى خطى و سنگى پيرامون حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام قرار داديم؛ چرا كه اكثر رساله ها براى اولين بار به زيور طبع آراسته مى شود.

اين مجموعه رساله ها از قرن چهارم هجرى تا اواسط قرن چهاردهم به رشته تحرير درآمده كه هر كدام در نوع خود (با وجود تكرارى بودن بعضى مطالب) سودمند و مفيد است. و ترتيب رساله ها تقريبا بر حسب سال تأليف و يا سال وفات مؤلفين است، كه تأثيرپذيرى و يا تأييد و انتقاد رساله هاى بعدى نسبت به رساله هاى قبلى به خوبى روشن مى شود.

در اين مجموعه شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و شهر رى چهارده رساله خطى و سنگى (به ضميمه ۴ رساله ديگر) در ارتباط با حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام و آستان آن حضرت و احيانا امامزادگان و مدفونين مجاور حضرت عبدالعظيم عليه السلام گردآورى شده است كه مشخصات رساله هاى خطى و شرح حال مؤلفين در ابتداى هر رساله درج شده است.