شمار سوره هاى قرآن

در باره تعداد سوره هاى قرآن اختلاف است. طَبْرِسى و ديگران نقل كرده اند كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود :

جَميعُ سُوَرِ القُرآنِ مِئَةٌ وأربَعَ عَشرَةَ سورَةً .[۱]

مجموع سوره هاى قرآن ، يكصد و چهارده سوره است .

مفسّران اهل سنّت ، اقوال متعددى نقل كرده اند : سيوطى مى گويد: ۸۵ سوره قرآن مكى و ۲۸ سوره مدنى است.[۲]برخى ديگر از ابن مسعود نقل كرده اند كه سوره هاى قرآن ۱۱۲ تاست. از زيد بن ثابت نقل شده كه سوره ها ۱۱۴تاست و قول اكثر صحابه همين است.[۳]

اختلاف در شمارگان سوره هاى قرآن ، دو سبب دارد: نخست آن كه برخى قرآن پژوهان، سوره توبه (برائت) را جزئى از انفال شمرده اند،[۴]چنان كه به گفته علامه طباطبايى، امامان اهل بيت عليهم السلام برائت را سوره اى مستقل نمى دانند؛[۵]بلكه آن را آياتى از سوره انفال مى شمارند .[۶]همچنين بر پايه برخى روايات ، سوره هاى ضحى و اَ لَم نشرح ، يك سوره و نيز سوره هاى فيل و ايلاف ، يك سوره به شمار مى آيند.[۷]سبب دوم ، آن است كه بر پايه برخى اقوال شاذ ، مُعَوَّذَتيْن (سوره هاى فلق و ناس) از سُوَر قرآن به شمار نمى آيند[۸]يا برخى، سوره اى موسوم به «قنوت» را بر مى شمارند كه خود ، دو سوره به حساب مى آيد.[۹]روشن است كه اين گونه آراى شاذ، به دليل مخالف بودنشان با ادلّه متقن نزاهت قرآن از تحريف و همچنين ناسازگارى با اجماع مسلمانان، جايگاه و اعتبارى ندارند.

برخى معتقدند كه به اقتضاى تحقيق در روايات پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام و بر پايه آنچه در مصحف شريف آمده ، اين سوره ها از يكديگر مستقل اند و روايات پيش گفته ، يا سندشان ضعيف است و يا ناظر به مسئله فقهىِ لزوم جمع ميان دو سوره ضحى و اَ لَم نشرح (شرح / انشراح) و نيز دو سوره فيل و ايلاف در قرائت نماز فريضه اند .[۱۰]گفتنى است كه قول اخير ، سخن اغلب فقيهان متأخّر است .[۱۱]