آزادی در نظام حکومت اسلامی از منظر نهج‌البلاغه

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : محمد مولایی

چکیده :

آزادی یکی از نیاز­ها و حقوق اولیه انسان می­باشد و برای آن تعاریف و تعابیر مختلفی ارائه‌شده است. آزادی را می­توان به آزادی طبیعی (فطری)، اجتماعی و معنوی تقسیم کرد و انواع آن را در جوامع مدنی بر این مبنا تبیین نمود. در این مقاله انواع آزادی از دیدگاه و سیره­ی امام علی (ع) در نهج‌البلاغه به‌عنوان حقوق مسلم مردم در یک حکومت اسلامی مورد بررسی قرار می­گیرد و می­تواند معیار مناسب برای کشورهای اسلامی باشد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که امام علی (ع) انواع آزادی مشروع را در گفتار و عمل برای همه مردم تحت قلمرو حکومت خود به رسمیت می­شناخت و از آن حمایت می­کرد. آن حضرت معتقد بود که انسان باید در مقام فکر و اراده و عمل، آزادی و استقلال داشته باشد و آزادی فردی را تا زمانی که به مصلحت اجتماع آسیب نرساند، مورد تأکید قرار می­داد. آن حضرت سعی داشت با مخالفان خود از طریق روشنگری و منطق و با رفتار احترام­آمیز مواجه شود و چنین روشی را سنت پیامبر اسلام (ص) در مواجه با مخالفان قلمداد می­کرد.