رجعت و رد درخواست بازگشت مردگان

قرآن كريم مى فرمايد:

«حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّى أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ.[۱]

چون مرگ به يكى از آنان رسد، مى گويد: «پروردگارا! مرا برگردان تا كارهاى شايسته اى ن كه ترك كرده ام، به جا آورم». هرگز! اين سخنى است كه وى مى گويد و در جلوشان برزخى است تا روزى كه مبعوث شوند»».

قرآن، ادّعاى درخواست كنندگان بازگشتن را تكذيب مى كند و مى فرمايد:

«وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ وَ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ.[۲]

و اگر هم باز گردانده شوند، قطعاً به آنچه از آن منع شده بودند، بر مى گردند و آنان دروغگويند».

پاسخ:

ميان رجعت اصطلاحى و اين آرزوى كافران، دست كم، چهار تفاوت وجود دارد:

يك. درخواست بازگشت كافران به هنگام مرگ، براى از سرگيرى عمل است؛ امّا رجعت كافران در آخر الزمان، براى عمل نيست و هيچ فرصتى براى اصلاح اعمال به آنان داده نمى شود. حتّى اگر كافران بخواهند آن زمان ايمان بياورند، اين ايمان، مفيد نيست؛ زيرا به فرموده قرآن:

«يَوْمَ يَأْتى بَعْضُ آياتِ برَبِّكَ لا يَنْفَعُ نَفْساً إيمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فى إيمانِها خَيْراً قُلِ انْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ.[۳]

روزى كه برخى نشانه هاى خدا آشكار شوند، ايمان كسى كه پيش از آن، ايمان نياورده، يا به هنگام ايمان، كار نيكى انجام نداده است، براى او سودى نخواهد داشت. بگو: چشم به راه باشيد، ما نيز چشم به راهيم!».

ظهور امام مهدى عليه السلام ، يكى از آيات پروردگار است كه پس از آن، ديگر ايمان كافران، پذيرفته نخواهد شد. بر اين موضوع در تعدادى از احاديث اسلامى، تأكيد گرديده است.

دو. اراده كننده در رجعت، خداوند است؛ امّا درخواست بازگشت كافران، از سوى خود آنهاست. به عبارت ديگر، در هنگام ديدن نشانه هاى مرگ، كافران مى خواهند فرصتى ديگر باره بيابند تا شايد در زندگى دنيا كارى نيك كنند و توشه اى براى آخرت برچينند؛ امّا در رجعت، آنان هيچ تمايل به بازگشت ندارند؛ زيرا در اين بازگشت، فرصتى براى عمل ندارند؛ بلكه به هدفى ديگر باز گردانده مى شوند.

سه. هدف در رجعت، مجازات كافران است؛ امّا هدف كافران از تقاضاى بازگشت به دنيا در هنگام ديدن نشانه هاى مرگ، رهايى از مجازات برزخ و آخرت است.

چهار. در تحقّق هدف رجعت، تخلّفى نيست؛ ولى در تحقّق هدف كافران، تخلّف هست؛ يعنى آنان دروغ مى گويند و چنان كه قرآن مى گويد، اگر باز گردند، به وعده هايشان عمل نمى كنند.