(۶)
بررسی صحت و اعتبار روایات تفسیر منسوب به امام عسكری(ع)
هاشمی، فاطمه
دكتری علوم انسانی، الهیات و معارف اسلامی
دانشگاه قم
به راهنمایی: غفاری، علی اكبر
۱۳۸۱
۴۲۶صفحه
كلید واژه : حسن بن علی(ع)، امام یازدهم / روایت / اعتبار(صحت)
چكیده : تفسیر منسوب به امام عسكری (ع) درزمره تفاسیر ماثور از اهل بیت (ع) در قرن سوم هجری به شمار می رود و تفسیری محدود است كه شامل تفسیر سوره حمد و سوره بقره تا آیه ۲۸۲ می باشد. سبك نگارش این تفسیر چنان است كه در تفسیر آیات بیشتر به مصادیق و تاویل آیات(تفسیر بطنی) كه اغلب در زمینه معجزات و یا فضایل پیامبر (ص) و ائمه(ع) است كه با تكیه بر روایات توجه شده است. صدور و انتساب این تفسیر به امام عسكری (ع) مورد تردید است.زیرا راویان این تفسیر از نظر وثاقت مجهول هستند و تاكنون طریق قطعی بر اثبات آن ارائه نشده است، لذا علما زیادی به همین جهت این تفسیر را بی اعتنا می دانند . البته شیخ صدوق در كتب مختلف خود این تفسیر را از مفسر استرآبادی روایت كرده است و بعد از ذكر نام وی واژه ترضی یا ترحم را بكار برده است لكن صرف نقل شیخ صدوق از شخص دلالت بر توثیق او ندارد.در طریق این تفسیر ، اضطراب و ضعف دیده می شود، حتی در طریق شیخ صدوق به این تفسیر نیز اضطراب و تناقض وجود دارد.در متن روایات و مطالب این تفسیر گاه آفاتی همچون ضعف، اضطراب و مطالب منكر دیده می شود كه نشانگر نقل به معنا یا خطا و سهو راویان و یا خطای نساخان می باشد. با اینهمه نمی توان كل مطالب این تفسیر را جعلی و كذب دانست.دسته ای از روایات و مطالب موجود در این تفسیر اسلوب روایی خود را حفظ نكرده اند و قابل خدشه و مناقشه هستند، كه صدور آنها از ناحیه امام (ع) محل تردید است و از نظر دلالتی قابل عمل نیستند . و اما دسته ای دیگر از روایات و مطالب در این تفسیر ، اسلوب روایی خود را حفظ كرده و با ملاكهای ارزیابی و صحت و اعتبار حدیث مطابقت دارند-البته تعداد این دسته كمتر از دسته اول است. بدیهی است این دسته روایات صرف نظر از ضعف و تردید در سند ، از نظر محتوا قاب استشهاد می باشند.
