(۶)
ترجمه و تحقیق کتاب «ینابیع المعاجز و اصول الدلائد »
دودمان کوشکی، علی
کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات خارجی
دانشگاه اصفهان
استاد راهنما: میرلوحی، علی
۱۳۷۱
۳۱۲ صفحه
چکیده: مؤلف کتاب «سیدهاشم بحرانی» از محدثین قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم است. موضوع کتاب در بارۀ فضایل و مناقب و معجزات و علوم ائمۀ معصومین (ع) است، هم‌چنین برخی از آیات قرآن که تأویل آنها اشاره به مقام و منزلت و علم ائمۀاطهار (ع) دارد در این کتاب آمده است. نسخه مطبوع کتاب به تصحیح آقای محمد تفرشی در۱۹۶صفحه و شامل۲۱ باب است که هر بابی را عنوانی است و مؤلف براساس هر عنوان روایاتی را از کتب شیعه و بعضاً از کتب اهل سنت جمع‌آوری نموده است. شیوۀمؤلف چنین است که در پایان هر باب نتیجه‌ای از روایات آن را بیان می‌کند و بعد یکی از معجزات ائمه (ع) را نقل می‌کند. آنچه اعتبار و صحت این کتاب را نزد اهل فن موجب شده، یکی استفاده مولف از منابع و مآخذ معتبر است و دیگری ذکر سلسلۀاسناد هر روایت است، که عموماً راویان آن نزد علمای «رجال حدیث » از اکابر و موثقین هستند. موضوع این کتاب چنان که از اسم آن پیدا است در بیان روایات و احادیثی است که در شأن ائمۀطاهرین علیهم السلام وارد شده است.
مترجم در مقدمه‌ای که بر ترجمه و تحقیق این کتاب نگاشته از تأثیر حدیث در علوم اسلامی و در ادبیات عربی و فارسی سخن گفته است آنگاه به شرح حال مؤلف کتاب «ینابیع المعاجز» پرداخته و نخست اشتقاق کلمۀبحرین و معانی آن و خلاصه خصوصیات لفظی آن را شرح داده و به بیان موقعیت و سابقۀتاریخی و سیاسی و جغرافیایی آن پرداخته و از اسلام آوردن مردم بحرین و تشیع آنها سخن گفته و آنگاه از شرح حال و زندگی علامه بحرانی و استادان و شاگردان و تألیفات وی سخن به میان آورده و سپس وارد اصل کار یعنی ترجمۀکتاب مذکور شده است. متن کتاب شامل ۲۱ باب است که در باب اول آن بطور خلاصه به فضیلت قرآن کریم و اشتمال آن بر بیان همۀعلوم و امور اشاره شده و در سایر ابواب خصال و فضائل اخلاقی و امتیازات معنوی و روحانی ائمۀاطهار علیه السلام از طریق روایات مسلسل بیان شده است. مترجم به ترجمه متن اکتفا نکرده بلکه کوشیده است تا مواردی که احیاناً اصل متن دستخوش تحریف و یا احیاناً اغلاط چاپی و غیره بوده با مراجعه به منابع دیگر و با استنباط خود اصلاح کند و در نتیجه متن را ترجمه و همراه با ترجمه تصحیح نموده و فهرست تصحیحات خود را در آخر ترجمه (ص ۳۰۴-۲۹۷) افزوده و در پایان به فهرست منابع و مراجع خود را که شامل ۹۳ مجلد کتاب و مرجع می‌باشد تحت عنوان «کتاب‌نامه» آورده است.
