(۲)
مکتب حدیثی شیعه در کوفه از آغاز تا پایان قرن سوم هجری
شفیعی، سعید
کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث
دانشگاه تربیت مدرس
استاد راهنما: مهدوی راد، محمدعلی
استاد مشاور: نفیسی، شادی
سال ۱۳۸۵
۳۴۰ صفحه
بررسی و شناخت چگونگی تشکیل حدیث در کوفه، شناخت راویان و محدثان و آثار حدیثی پدید آمده در این منطقه، بررسی نقاط قوت و ضعف این مکتب، شناخت صبغۀ حدیثی غالب در مکتب حدیثی کوفه و بررسی رابطۀ راویان اهل سنّت با راویان شیعی کوفه و میزان تأثیرپذیری آنها از یکدیگر از جمله اهداف نگارندۀ این پایان‌نامه است.
چون تحقیق دربارۀ یک مکتب حدیثی است، وی در درجۀ اول بر کتاب‌های رجالی و فهرست‌نگاری تکیه دارد و در مرتبۀ بعدی کتاب‌های حدیثی را نیز مدّ نظر دارد. همچنین نوشته‌هایی که از اعضای مکتب به جای مانده یا بازسازی شده دارای اهمیت والایی در پژوهش وی شده. به طور کلّی در این پژوهش بیش از نهصد کتاب از راویان کوفی شناسایی شده که در این میان، حدیث، تاریخ، فقه و کلام بیشترین کتاب را به خود اختصاص داده‌اند، ولی در حوزۀ تفسیر کتاب‌های اندکی برآورد گردیده است. به زعم نگارنده، کثرت راویان از همۀ فرق شیعه، فراوانی انواع روایات، تدوین کتب اولیۀ حدیثی، فراوانی روایات غلوآمیز، و اهتمام به تاریخ عراق و حوادث آخرالزمان از ویژگی‌های این مکتب حدیثی به شمار می‌آید.
نکتۀ برجسته در این تحقیق تقسیمی است که نگارنده برای راویان کوفی انجام داده است. وی این راویان را به سه دورۀ زمانی تقسیم نموده است: دوران تأسیس مکتب حدیثی شیعه، که همزمان با حکومت امویان و فشارهای شدید بر شیعیان است؛ دوران و عصر امام صادق(ع)، که مکتب حدیثی شیعه به اوج خود رسید و فقه و کلام شیعه رشد فوق العاده‌ای پیدا کرد؛ دوران پس از شهادت امام صادق(ع)، که در اوایل این دوران کوفه همچنان از مهمترین مراکز شیعه در فقه و کلام بود.
