وَ اجْعَلْ يَقِينِي أَفْضَلَ الْيَقِينِ.[۱]
در تبیین این فراز نورانی در جلسات گذشته از چیستی یقین، تفاوتش با ایمان و آثار آن در زندگی انسان بحث شد. آخرین مطلبی که در این زمینه مطرح میشود چگونگی دستیابی قله یقین است. اینکه در این فراز رسیدن به «افضل الیقین» را درخواست میکنیم، این مقام چگونه حاصل میشود؟
پاسخ این سؤال یک کلمه است و آن تداوم تقوا است. اگر تقوا در وجود انسان تداوم پیدا کند، حتماً به قله یقین خواهد رسید.
قبلاً روایتی را در تبیین منازل سلوک نقل کردیم. گفتیم منازل سلوک از اسلام آغاز میشود و به یقین ختم میگردد. مرتبه اول اسلام است، پس از آن، اگر عقاید اسلامی در روح انسان رسوخ کرد و در دل انسان وارد شد به درجه ایمان میرسد، سپس اگر آثار ایمان در زندگی انسان پدید آمد و تداوم یافت، به مرتبه تقوا دست پیدا میکند و در نهایت اگر حالت تقوا تداوم پیدا کرد به قله یقین میرسد که خود دارای آثار فراوانی است.
مکرّر از آیت الله بهجت نقل کردم که توصیه ایشان عمل به واضحات بود، یعنی انجام واجبات و ترک محرّمات است. کسانی که به مقام یقین دست یافتهاند، هیچ کار فوقالعادهای جز اطاعت خدا و عمل به واجبات و دوری از محرمات، انجام نداند و تقوا یعنی همین .
مشکل ما در همین واضحات است. هم واجباتی که خداوند بر ما مقرر فرموده، واضح و روشن است و هم محرمات الهی. اگر همین امور واضح و مشخص، رعایت شود، تقوا حاصل میشود و به دنبال آن نوارنیت یقین هم خواهد آمد، چه اینکه فرمود:
﴿يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقانا﴾[۲]
فرقان همان نورانیت یقین است. تداوم تقوا انسان را به نورانیتی میرساند که در اثر آن، میتواند میان حق و باطل فرق بگذارد. این نورانیت همان علم لدّنی و معرفتی است که به عنوان نتیجه تقوا به انسان داده میشود. ولی ما چون زندگی معنوی خود را آسیبشناسی نکردهایم، با اینکه کارهای نیک زیادی انجام میدهیم، باز به حقیقت تقوا نمیرسیم، لذا دوباره در همان مراحل اول باقی میمانیم.
از خداوند منان مسئلت داریم توفیق نزدیک شدن به قله تقوا و منزل یقین را به همه ما عنایت فرماید.
[۱]. الصحيفة السجادية، ص۹۲، الدعاء۲۰.