عوامل پنهان خطا در تضعيفات رجالی

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : احسان پورنعمان

چکیده :

تضعيفات رجالی، پرحاشيه‌ترين بخش علم رجال است. جارحان فقط در پاره‌ای از موارد به عوامل تضعيف راويان اشاره کرده‌اند. توجه به رفتار عملی اصحاب در برخورد با اين دستۀ متهم به ضعف و از ديگر سو، توجه به اختلاف فراوان رجاليان با يکديگر، سرآغاز تشکيک و ايجاد سؤالی در اين زمينه است. آيا به راستی تمامی اين تضعيفات صحيح و مطابق واقع‌اند يا برخی عوامل پنهان، رجاليان را به اشتباه انداخته است. بررسی تاريخ حديث شيعه نشان می‌دهد، سلسله عواملی همراه هم يا به تنهايی سبب می‌شد رجاليان در مورد فردی به اشتباه بيفتند. اين نکته از متن کتب رجالی و گزارشات ايشان قابل استنباط و اثبات است. نتيجۀ اين اشتباه از تشکيک و خرده‌گيری تا شديدترين تضعيفات متغيّر بود. در اين صورت، استادان و شاگردان وی نيز مورد سؤال واقع شده و در نتيجۀ اين اشتباه، کوله‌بار حديثی همگی ايشان مورد تشکيک واقع می‌شد. با توجه به اهميت اين موضوع، در اين مقاله سعی می‌شود با معرفی اين عوامل و نمونه‌های عملی آن، اعتماد کلی و قطعی بر تضعيفات مورد تشکيک واقع شود و رويکردی برای مطالعه بيشتر اين تضعيفات فراهم گردد.