پژوهشى در باره نَسخ در قرآن‏

نَسخ، از مسائل بحث‏انگيز قرآن كريم است و ماهيت، امكان، مصاديق و مسائل آن، مباحث گسترده‏اى را در قرآن‏پژوهى برانگيخته است. محصول اين مباحث، به گونه مستقيم يا غير مستقيم ، بر علومى همچون تفسير و فقه اثر مى‏گذارد. اهميت دانش ناسخ و منسوخ در پژوهش‏هاى تفسيرى پوشيده نيست. در كوشش‏هاى فقهى نيز نگاه به اين دانش ضرورى است؛ زيرا فقيه براى استنباط احكام شرعى از قرآن، بايد آيات منسوخ را بازشناسد تا مبادا آنها را (به فرض وجود) مبناى استنباطهاى فقهى قرار دهد. نسخ همچنين، در علم كلام و فلسفه دين، با برخى مسائل مهم همانند بداء، علم و قدرت خداوند، قضا و قدر و فلسفه تشريع پيوند دارد.
روايات اهل‏بيت عليهم السلام نيز از اهميت دانش ناسخ و منسوخ در تفسير قرآن و بيان احكام سخن گفته و بازشناختن موارد نسخ و آشنايى با مسائل آن را از دانش‏هاى بنيادى و پيش‏نياز فهم قرآن و اظهار نظر در معارف دينى دانسته‏اند . ^۱
پژوهشگران علوم اسلامى آثار پر شمارى در باره نسخ پديد آورده و به تفصيل از آن سخن گفته‏اند، به گونه‏اى كه بخش چشمگيرى از نگاشته‏هاى علوم قرآنى در