سخنی در باره حکم روزه روز عاشورا

سخنی در باره حکم روزه روز عاشورا

در باره حکم روزه روز عاشورا ، گزارش های مختلفی وجود دارد : شماری از احادیث اهل بیت علیهم السلام بر استحباب روزه این روز ، دلالت دارند و شماری دیگر ، از آن، نهی کرده اند.

در باره حکم روزه روز عاشورا ، گزارش های مختلفی وجود دارد : شماری از احادیث اهل بیت علیهم السلام بر استحباب روزه این روز ، دلالت دارند[۱]و شماری دیگر ، از آن، نهی کرده اند ؛[۲]زیرا بنی امیه برای ابراز شادی و تبرّک ، این روز را روزه گرفته اند و از آن جا که روزه گرفتن در این روز ، تشبّه به آنهاست ، آن را مذموم دانسته اند.

گفتنی است که در منابع اهل سنّت نیز احادیثی وجود دارند که بر استحباب روزه این روز ، دلالت دارند[۳]و فقهای اهل سنّت، بر اساس آنها، به استحباب آن، فتوا داده اند ؛ امّا آرای فقهای امامیه در باره حکم روزه روز عاشورا ، با عنایت به احادیثی که بِدانها اشاره شد ، بدین شرح است :

۱ . استحباب، مطلقا (یعنی بدون هیچ قید و شرطی) ؛[۴]

۲ . استحباب ، در صورتی که روزه دار به قصد ابراز حزن بر مصیبت اهل بیت علیهم السلام ، این روز را روزه بگیرد ؛[۵]۳ . کراهت ؛[۶]

۴ . حُرمت (حرام بودن) .[۷]

نکته قابل توجّه ، این است که دلیلی وجود ندارد که اثبات کند یکی از آداب عزاداری برای سید الشهدا علیه السلام در روز عاشورا ، روزه داری است .

بنا بر این ، تنها چیزی که می توان آن را به عنوان ادب عزاداری مطرح کرد ، امساک از خوردن غذا و آب تا عصر و استفاده از غذاهای ساده، پس از عصر است ، چنان که در روایت عبد اللّه بن سِنان آمده[۸]و جمعی از فقها به آن، فتوا داده اند .[۹]

امّا این که جدا از این ادب ، روزه عاشورا چه حکمی دارد ، خارج از چارچوب این دانش نامه است و باید در مباحث فقهی مورد بررسی قرار گیرد .


[۱] تهذيب الأحكام: ج ۴ ص ۲۹۹ ح ۹۰۵ ـ ۹۰۷، الاستبصار: ج ۲ ص ۱۳۴ ح ۴۳۷ و ۴۳۹ .

[۲] تهذيب الأحكام: ج ۴ ص ۳۰۰ ح ۹۰۹ ـ ۹۱۲، الاستبصار: ج ۲ ص ۱۳۴ ح ۴۴۰ ـ ۴۴۳ . نيز ، ر . ك : الكافى: ج ۴ ص ۱۴۶ ح ۳ ـ ۶ ، كتاب من لايحضره الفقيه : ج ۲ ص ۸۵ ح ۱۸۰۰ ، وسائل الشيعة : ج ۷ ص ۳۳۹ ح ۱۳۸۵۰ .

[۳] ر . ك : السنن الكبرى للبيهقى : ج۴ ص ۴۷۳ ، كنز العمّال : ج ۸ ص ۵۷۰ .

[۴] مشارق الشموس: ج ۲ ص ۴۵۹ ، مستند العروة الوثقى (كتاب الصوم) : ج ۲ص ۳۰۵ .

[۵] المقنعة :ص ۳۶۷، السرائر : ج ۱ ص ۴۱۹ ، شرائع الإسلام: ج ۱ ص ۲۴۰ ، المعتبر : ج ۲ ص ۷۰۹، المبسوط : ف ج ۱ ص ۲۸۲، تذكرة الفقهاء : ج ۶ ص ۱۹۲ .

[۶] كشف الغطاء : ج ۲ ص ۳۲۴، العروة الوثقى : ج ۲ ص ۷۱.

[۷] الحدائق الناضرة: ج ۱۳ ص ۳۶۷ ـ ۳۶۹ ، مستند الشيعة: ج ۱۰ ص ۴۸۹ ـ ۴۹۳، جامع المدارك : ج۲ ص ۲۲۶ .

[۸] مصباح المتهجّد: ص ۷۸۷، المزار الكبير:ص ۴۷۳، بحار الأنوار: ج ۱۰۱ ص ۳۰۳ ح ۴.

[۹] مصباح المتهجّد: ص ۷۷۱، الدروس : ج ۱ ص ۲۸۱ .