تفسیر ابو جارود
علی شاه‌علیزاده۱
چکیده
نوشتار پیش روی تلاشی است در راستای معرفی یکی از کهن‌ترین تفاسیر شیعه که توسط یکی از اصحاب امام باقر علیه السلام به نام زیاد بن منذر، مشهور به «ابو جارود»، نوشته شده است. این تفسیر منسوب به امام باقر علیه السلام و گونه‌ای جمع‌آوری ابو جارود از روایات تفسیری ایشان است. «تفسیر ابو جارود» در کشمکش‌های روزگار از میان رفته و تنها راه دست‌یابی بدان، روایات پراکنده‌ای است که به کتاب‌های حدیثی و تفسیری عالمان پس از وی بویژه تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی راه یافته است. این مقاله در دو بخش شناخت‌نامه ابو جارود، و شناخت‌نامه «تفسیر ابو جارود»، این مهم را بررسی می‌کند.
کلیدواژه: ابو جارود، تفسیر روایی، بازیابی «تفسیر ابو جارود».
شناخت‌نامه ابو جارود
تبارشناسی
زیاد بن منذر، مشهور به ابو جارود است.۲ ابن ندیم نام او را زیاد بن منذر عبدی۳ ثبت کرده
1.. پژوهشگر پژوهشکده تفسیر اهل بیت علیهم السلام.
alizadeh@hadith.net
2.. «الجارودی، بفتح الجیم و ضم الراء و فی آخرها الدال المهملة، هذه النسبة إلى الجارود و هو إسم لبعض أجداد المنتسب» ( الانساب، ج ۲، ص ۸).
3.. «العبدی، بفتح العین المهملة و سکون الباء المنقوطة بواحدة، و فی آخرها الدال المهملة. هذه النسبة إلى "عبد القیس" فی ربیعة بن نزار، و هو عبد القیس بن أفصى بن دعمی بن جدیلة بن أسد بن ربیعة بن نزار، و المنتسب إلیه مخیر بین أن یقول "عبدی" أو "عبقسی» ( الانساب، ج ۴، ص ۱۳۵).
