ثروت ثروتمندان

پرسش :

شنیده ام که امام علی(ع) فرموده است:
ما رأیت نعمة موفورة إلا وإلى جانبها حق مضیع؛
کسی را ندیدم به مال و ثروت برسد، مگر در کنار آن، حقی پایمال شده بود.
آیا این حدیث شامل تمام ثروتمندان می شود و می توان همه ی آنها را حرام خوار دانست؟



پاسخ :

چنین حدیثی را در منابع روایی نیافتیم. در نهج البلاغه عبارتی شبیه آن آمده است:

إنّ اللّهَ سبحانَهُ فَرَضَ فی أموالِ الأغنیاءِ أقواتَ الفُقَراءِ، فما جاعَ فَقیرٌ إلّا بما مُتِّعَ بهِ غَنی، و اللّهُ تعالى سائلُهُم عن ذلک.[۱]

خداوند سبحان خوراک تهیدستان را در اموال توانگران قرار داده است. پس، هیچ تهیدستى گرسنه نماند، مگر به سبب این که ثروتمندى از حقّ او بهره مند شده است. و خداى بزرگ در این باره از آنان بازخواست مى کند.

امام صادق(ع) فرمود:

لَو أخرَجَ النّاسُ زَکاةَ أموالِهِم مَا احتاجَ أحَدٌ؛[۲]

اگر مردم زکات اموال خویش را می دادند، هیچ کس نیازمند نمى شد.

در صورت صحت روایتی که در پرسش آمده، از آن نمی توان نامشروع بودن ثروت همه ی ثروتمندان را به دست آورد؛ چون:

یک) چه بسا امیرالمؤمنین(ع) به ثروتمندان عصر خود اشاره داشته است.

دو) می توان این روایت را حمل بر غالب کرد. یعنی معمولاً چنین است، نه در همه افراد.

سه) شاید «نعمت موفوره» در روایت، تنها اشاره به ثروت های کلان داشته باشد نه هر ثروتی. معمولاً اینگونه ثروت ها از راه نامشروع جذب می شوند.

چهار) شاید روایت اشاره به حقوق و وظایف اخلاقی داشته باشد، نه شرعی، یعنی با توجه به سفارش های اخلاقی اسلامی، انباشته شدن ثروت با وجود فقیران و بیچارگان درست نیست.


[۱] . نهج البلاغة، حکمت ۳۲۸؛ توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۶۰۴، ح ۱۰۱۷.

[۲] . الکافی، ج ۳، ص ۵۰۷، ح ۱ عن الحسن بن علی الوشّاء عن الإمام الرضا(ع)؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۷، ح ۱۵۷۹ عن معتّب نحوه؛ توسعه اقتصادى بر پایه قرآن و حدیث، ج ۲، ص ۷۵۰.



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت
منبع :