شهید در غیر میدان جنگ

در اصل شهید به معنای رزمنده ای است که در صحنه جنگ و جدال علیه ظالمان و متجاوزان به ستیز برخاسته و در این راه کشته شود. اما روایات، افرادی دیگر را نیز در زمره ی شهیدان به حساب آورده اند که می توان اینان را در حکم شهید خواند و ظاهرا اینان با شهیدان میدان جنگ مقام مساوی ندارند.

رسولُ اللّهِ(ص): مَن ارِیدَ مالُهُ بغَیرِ حَقٍّ فَقاتَلَ فقُتِلَ فهُو شَهیدٌ.[۱]

پیامبر خدا(ص): چنانچه بخواهند مال کسى را به ناحق بگیرند و او [در راه دفاع از آن] بجنگد و کشته شود، شهید است.

رسولُ اللّهِ(ص): مَن قُتِلَ دُونَ أهلِهِ ظُلما فهُو شَهیدٌ، و مَن قُتِلَ دُونَ مالِهِ ظُلما فهُو شَهیدٌ، و مَن قُتِلَ دُونَ جارِهِ ظُلما فهُو شَهیدٌ، و مَن قُتِلَ فی ذاتِ اللّهِ عَزَّ و جلَّ فهُو شَهیدٌ.[۲]

پیامبر خدا(ص): هرکه در راه دفاع از خانواده خود به ستم کشته شود، شهید است و هرکه در راه دفاع از مال خود مظلومانه کشته شود، شهید است، و هرکه در راه دفاع از همسایه خود به ستم کشته شود، شهید است، و هرکه به خاطر خداوند عزّ و جلّ کشته شود، شهید است.

رسولُ اللّهِ(ص): مَن قاتَلَ دُونَ نفسِهِ حتّى یقتَلَ فهُو شَهیدٌ.[۳]

پیامبر خدا(ص): هرکه در راه دفاع از جان خود بجنگد و کشته شود، شهید است.

رسولُ اللّهِ(ص): مَن قُتِلَ دُونَ مَظلِمَتِهِ فهُو شَهیدٌ.[۴]

پیامبر خدا(ص): هرکه در راه دفع ستم از خود کشته شود، شهید است.

رسولُ اللّهِ(ص): مَن قُتِلَ دُونَ مالِهِ فهُو شَهیدٌ.[۵]

پیامبر خدا(ص): هرکه در راه دفاع از مالِ خود کشته شود، شهید است.

رسولُ اللّهِ(ص): قاتِلْ دُونَ مالِک حتّى تَحُوزَ مالَک أو تُقتَلَ فَتَکونَ مِن شُهَداءِ الآخِرَةِ.[۶]

پیامبر خدا(ص): در راه دفاع از مال و دارایى خود بجنگ تا آن را به دست آورى یا کشته شوى، در این صورت از شهیدان آخرت خواهى بود.

رسولُ اللّهِ(ص): نِعمَ المِیتَةُ أن یمُوتَ الرَّجُلُ دُونَ حَقِّهِ[۷].[۸]

پیامبر خدا(ص): چه خوب مرگى است، مُردن مَرد در راه دفاع از حقّ خویش.

رسولُ اللّهِ(ص): مَن عَشِقَ فَکتَمَ و عَفَّ فَماتَ فهُو شَهیدٌ.[۹]

پیامبر خدا(ص): هرکه عاشق شود و عشق خود را بپوشاند و پاکدامنى ورزد و [از اندوه آن] بمیرد، شهید است.

رسولُ اللّهِ(ص): الشُّهَداءُ خَمسَةٌ: المَطعُونُ، و المَبطونُ، و الغَرِقُ، و صاحِبُ الهَدْمِ، و الشَّهیدُ فی سَبیلِ اللّهِ عَزَّ و جلَّ.[۱۰]

پیامبر خدا(ص): شهدا پنج دسته اند: کسى که به بیمارى طاعون درگذرد، و کسى که بر اثر قولنج بمیرد، و کسى که زیر آوار رود، و کسى که غرق شود یا در راه خداوند عزّ و جلّ به شهادت رسد.

رسولُ اللّهِ(ص): الطاعونُ شَهادَةٌ لِکلِّ مُسلمٍ.[۱۱]

پیامبر خدا(ص): [مرگ با] طاعون، براى هر مسلمانى شهادت است.

الإمامُ علی(ع) عن رسولِ اللّهِ(ص) فی حدیثِ عِیادَتِهِ مَع أصحابِهِ لِعبدِ اللّهِ بنِ رَواحَةَ: مَنِ الشهیدُ مِن امَّتی؟ فقالوا: أ لیسَ هُو الذی یقتَلُ فی سَبیلِ اللّهِ مُقبِلاً غَیرَ مُدبِرٍ؟! فقالَ رسولُ اللّهِ(ص): إنَّ شُهَداءَ امَّتی إذا لَقلیلٌ! الشهیدُ: الذی ذَکرتُم، و الطَّعِینُ، و المَبطونُ، و صاحِبُ الهَدْمِ و الغَرِقُ، و المَرأةُ تَموتُ جَمْعا، قالوا: و کیفَ تَموتُ جَمعا یا رسولَ اللّهِ؟ قالَ: یعتَرِضُ وَلَدُها فی بَطنِها.[۱۲]

امام على(ع): پیامبر خدا(ص) هنگام عیادت به همراه اصحابش از عبد اللّه بن رواحه فرمود: شهید امّت من کیست؟ اصحاب عرض کردند: همان کسى نیست که در راه خدا مى جنگد و به دشمن پشت نمى کند تا کشته شود؟ رسول خدا(ص) فرمود: در این صورت شهداى امّت من اندکند! شهید کسى است که شما گفتید و نیز کسى که بر اثر طاعون در گذرد و کسى که بر اثر قولنج بمیرد و کسى که زیر آوار رَوَد یا غرق شود و زنى که جمعا بمیرد. عرض کردند: اى رسول خدا! یعنى چه جمعا بمیرد؟ فرمود بچه اش در شکم او گیر کند [و بمیرد].

الإمامُ علی(ع): ما المُجاهِدُ الشَّهیدُ فی سَبیلِ اللّهِ بِأعظَمَ أجرا مِمَّن قَدَرَ فَعَفَّ.[۱۳]

امام على(ع): مجاهدى که در راه خدا به شهادت رسیده باشد، پاداشش بیشتر از کسى نیست که بتواند [گناه کند] و پاکدامنى ورزد.

رسولُ اللّهِ(ص): مَن ماتَ على حُبِّ آلِ محمّدٍ ماتَ شَهیدا.[۱۴]

پیامبر خدا(ص): هرکه بر دوستى آل محمّد بمیرد، شهید مرده است.

الإمامُ علی(ع): المؤمنُ على أی حالٍ ماتَ، و فی أی ساعَةٍ قُبِضَ، فهُو شَهیدٌ.[۱۵]

امام على(ع): مؤمن، در هر حالى که بمیرد و در هر لحظه و ساعتى که جانش گرفته شود، شهید است.

الامام علی(ع): مَن ماتَ مِنکم على فِراشِهِ و هُو على مَعرِفَةِ حَقِّ رَبِّهِ و حَقِّ رَسولِهِ و أهلِ بَیتِهِ ماتَ شَهیدا، و وَقَعَ أجرُهُ عَلَى اللّهِ، و استَوجَبَ ثَوابَ ما نَوى مِن صالِحِ عَمَلِهِ، و قامَتِ النِّیةُ مَقامَ إصلاتِهِ لِسَیفِهِ.[۱۶]

امام على(ع): هرکه در بستر خود بمیرد، در حالى که به حق پروردگارش و حق رسول او و اهل بیت رسولش معرفت داشته باشد، شهید مُرده است و اجرش با خداست و سزاوار پاداشِ کردار نیکویى است که [انجام آن را] در نیت داشته و این نیت، جاى شمشیر کشیدن او را مى گیرد.

بحار الأنوار عن زیدِ بنِ أرقم: قال الحسینُ بنُ علی(ع): ما مِن شِیعَتِنا إلّا صِدِّیقٌ شَهیدٌ قلتُ: أنّى یکونُ ذلک و هُم یمُوتُونَ على فُرُشِهِم؟! فقالَ: أ ما تَتلُو کتابَ اللّهِ: «الذینَ آمَنُوا بِاللّهِ و رُسُلِهِ أُولئک هُمُ الصِّدِّیقُونَ و الشُّهَداءُ عِندَ رَبِّهِم»[۱۷]؟! ثُمّ قالَ(ع): لَو لَم تَکنِ الشهادَةُ إلّا لِمَن قُتِلَ بِالسَّیفِ لأَقَلَّ اللّهُ الشُّهَداءَ.[۱۸]

بحار الأنوار به نقل از زید بن ارقم: امام حسین(ع) فرمود: هیچ یک از شیعیان ما نیست، مگر این که صدّیق و شهید است. عرض کردم: چگونه چنین چیزى ممکن است، در حالى که آنان در بسترهاى خود مى میرند؟ حضرت فرمود: مگر کتاب خدا را نخوانده اى: «کسانى که به خدا و فرستادگان او ایمان آورده اند همانان صدّیقان و شهیدان در نزد پروردگارشان هستند»؟ سپس فرمود: اگر شهادت فقط اختصاص به کسانى داشت که با شمشیر کشته شوند در آن صورت خداوند شهدا را تقلیل داده بود.