ويژگى هاى آخرت
پرسش :
مهم ترین ويژگى هاى آخرت چیست؟
پاسخ :
مهم ترين ويژگى هاى آخرت و برجسته ترين تفاوت هاى آن با دنيا از اين قرار است :
الف ـ قرارگاه
دنيا محلّ عبور انسان است و از همين رو ، از آن به «پل» تعبير شده است ؛ امّا آخرت ، جايى است كه انسان در آن جا خواهد ماند . و هوشيار ، كسى است كه به فكر قرارگاه خود باشد .[۱]
ب ـ خانه هميشگى
دنيا ، مسافرخانه انسان ، و آخرت ، خانه هميشگى اوست ، و هر انسان عاقلى به تأمين و تجهيز خانه هميشگى خود ، بيش از مسافرخانه اهمّيت مى دهد .[۲]
ج ـ خانه زندگىِ حقيقى
از منظر قرآن ، زندگى دنيا در برابر زندگى آخرت ، بازيچه اى بيش نيست ، بدين معنا كه انسان ، تنها در آخرت مى تواند طعم هشيارى و زندگى حقيقى را بچشد و بفهمد زنده بودن يعنى چه .[۳]
د ـ حاكميت مطلق حق
دنيا آزمايشگاه انسان است . از اين رو ، حق و باطل در آن آميخته است ؛ امّا آخرت ، جايگاه ظهور نتيجه آزمايش هاست و به همين جهت ، در آن جا چيزى جز حق ، حاكم نخواهد بود .[۴]
ه ـ شهود حقايق غيبى
همه انسان ها حقايق غيبى را در آخرت مى بينند و آنچه را خداوند متعال در دنيا به آنان وعده داده ، بالعيان مشاهده مى كنند . بنا بر اين ، آنچه در دنيا براى آنان غيب محسوب مى شود ، در آخرت به شهادت تبديل مى گردد و همه مردم به مرتبه يقين مى رسند .[۵]
و ـ خانه پاداش كردار نيك و بد
دنيا خانه كار است و آخرتْ خانه پاداش ؛[۶]امّا نه به صورت پاداش هاى دنيوى ؛ بلكه بدين گونه كه كار انسان در خانه دنيا ، در خانه آخرت ، به پاداش تبديل مى شود :
«فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ * وَ مَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ .[۷]هر كس هم وزن ذرّه اى نيكى كند ، [نتيجه] آن را مى بيند ، و هر كس هم وزن ذرّه اى بدى كند ، [نتيجه] آن را مى بيند» .
ز ـ دشوارى راه
يكى از خصوصيات مهمّ خانه آخرت ، دشوارى راه آن است كه تا انسان از بخشى از خواسته ها و هوس هاى خود نگذرد ، نمى تواند اين راه را طى كند ، به عكسِ راه دنيا كه در جهت تمايلات نفسانى است . از اين رو ، احاديث اسلامى تأكيد مى كنند كه راه آخرت را ـ كه به بهشت منتهى مى گردد ـ سختى و رنج ، فرا گرفته است ؛[۸]امّا راه دنيا ـ كه به دوزخ منتهى مى گردد ـ در ميان هوس ها و شهوات است .
ح ـ كاميابى شايستگان
كاميابى هاى دنيا لزوما با شايستگى افراد ، مرتبط نيست و چه بسا انسان هاى شايسته اى كه عمر خود را در محروميت به سر مى برند و حقوق آنان به وسيله انسان هاى ناشايست ، مورد تجاوز قرار مى گيرد ؛ امّا كاميابى هاى آخرت ، ويژه انسان هاى شايسته است و به فرموده امام على عليه السلام :
أحوالُ الدُّنيا تَتبَعُ الاِتِّفاقَ ، وأحوالُ الآخِرَةِ تَتبَعُ الاِستِحقاقَ .[۹]احوال دنيا تابع اتفاق است و احوال آخرت تابع استحقاق .
ط ـ احاطه آخرت بر دنيا
آخرين ويژگى برجسته آخرت ، احاطه آن بر دنياست ، بدين معنا كه آخرت هم اكنون وجود دارد و دوزخ ، هم اكنون بر انسان هاى ناشايست ، و بهشت ، هم اكنون بر انسان هاى شايسته احاطه دارد ، و به تعبير ديگر ، دنيا نمادى از آخرت است .[۱۰]البتّه انسان تا وقتى كه در نَشئه دنيا قرار دارد ، نمى تواند حقيقت آخرت و بهشت و دوزخ را بفهمد ؛ ليكن با خروج از اين نشئه ، حقايق و منازل آخرت ، يكى پس از ديگرى براى او آشكار مى گردد ، چنان كه امام على عليه السلام فرموده است :
النّاسُ نِيامٌ ، فإِذا ماتُوا انتَبَهوا.[۱۱]مردمان خوابند و زمانى كه مردند ، بيدار مى شوند .
و قرآن نيز تصريح مى كند كه :
«لَّقَدْ كُنتَ فِى غَفْلَةٍ مِّنْ هَـذَا فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَـاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ .[۱۲]واقعا كه سخت از اين حال در غفلت بودى . و ما پرده ات را از چشمانت برداشتيم و ديده ات امروز تيز است» .
[۱]ر . ك : ص ۲۶۷ (سراى ماندگارى) .
[۲]ر . ك : ص ۲۶۳ (سراى ماندن) .
[۳]ر . ك : ص ۲۷۱ (سراى زندگىِ حقيقى) و ص ۲۷۵ (سراى بيدارى) .
[۴]ر . ك : ص ۲۷۳ (سراى حق) .
[۵]ر . ك : ص ۲۷۵ (سراى يقين) .
[۶]ر . ك : ص ۲۷۵ (سراى سزا) .
[۸]ر . ك : ص ۲۷۷ (سراى محصور در ناملايمات) .
[۹]ر . ك : ص ۲۷۹ (سرايى كه احوال آن ، تابع شايستگى است) .
[۱۰]ر . ك : ص ۲۷۹ (سراى محيط بر دنيا) .
[۱۱]خصائص الأئمّة عليهم السلام : ص ۱۱۲ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۶۶ ح ۱۶۷۳ ، عوالى اللآلى : ج ۴ ص ۷۳ ح ۴۸ ، بحار الأنوار : ج ۷۳ ص ۳۹ ؛ جواهر المطالب : ج ۲ ص ۱۵۰ ح ۶۰ ، مئة كلمة ، جاحظ : ص ۱۸ ح ۲ ،المناقب خوارزمى : ص ۳۷۵ ح ۳۹۵ . نيز ، ر . ك : تنبيه الخواطر : ج ۱ ص ۱۵۰ ، تفسير الثعالبى : ج ۵ ص ۲۸۶ ، إحياء علوم الدين : ج ۴ ص ۳۵ .
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت