رجاليان اهل سنّت ، سيف بن عمر را با عناوينى چون : «اهميّتى ندارد» ، «دروغپرداز» ، «ضعيف» ، «يك سكّه پول خرد و بى ارزش ، از او بهتر است» ، «متروك الحديث»، «عموم احاديثش ناشناخته است»، «احاديثى ساختگى را از بزرگان نقل مى كند» ، «جعل حديث مى كرده است» و ... ياد كرده اند كه همگى نشانگر چهره دروغ آفرين و زشت و ناهنجار اويند .
علّامه عسكرى بر اين باور است كه عبد اللّه بن سبا وجود خارجى نداشته ، چهره اى ساختگى است كه سيف بن عمر،او را ساخته و پرداخته و در منابع تاريخى نهاده است.
به هر حال ، مى توان چنين نتيجه گرفت كه درباره عبد اللّه بن سبا ، دو نظريّه كاملاً متضاد وجود دارد:
1 . چهره اى صحنه آفرين و حادثه ساز و ... ؛
2 . چهره اى ساختگى و محصول ذهن بيمار سيف بن عمر .

نگاهى به دو ديدگاه

ديدگاه اوّل ، از آنِ اهل سنّت و مشهور ميان مورّخان آنان است . اين ديدگاه ، بى گمان ره به جايى نمى بَرد و سؤالاتى كه در اين نوشتار درباره آن طرح شد و بدون پاسخ ماند ، براى تباه ساختن آن ، بسنده است . نيز اشكال هاى علّامه عسكرى و تأكيد وى بر اين نكته كه نقش عبد اللّه بن سبا در جريان هاى مرتبط با عثمان و ... ، به روايات سيف بن عمر استوار و منحصر است ، در نقد اين ديدگاه ، به واقع ، بسنده و كارآمدند .
از اين روى در بطلان ديدگاهى كه عبد اللّه بن سبا را چهره اى نقش آفرين ترسيم مى كند ، نمى توان ترديد كرد .

از اهل سنّت ، چون : طه حسين ، با نقد و تحليل گزارش هاى مربوط به عبد اللّه بن سبا ، در وجود او ترديد روا داشته و نقش اسطوره اى او را در حوادث دوره عثمان ، يكسر مردود دانسته اند .
طه حسين تصريح مى كند كه عبد اللّه بن سبا را مخالفان شيعه ساخته و پرداخته اند و نيز ، تأكيد بر يهودى زاده بودن او را نيز تعريضى بر مذهب شيعه مى داند .
نكته مهمّى كه طه حسين بدان تأكيد مى كند ، اين است كه بَلاذُرى ، با اين كه حوادث زمان عثمان را به دقّتْ گزارش كرده ، هرگز از عبد اللّه بن سبا و نقش او ياد نكرده است . علّامه امينى نيز در اثر ارجمندش (الغدير) ، بدين نكته توجّه داده است . ^۱
گسترده ترين پژوهش را درباره نقل هاى مربوط به عبد اللّه بن سبا ، علّامه سيّد مرتضى عسكرى سامان داده است . وى در پيجويى ريشه اين نقل ها ، به تاريخ الطبرى مى رسد و آن گاه ، نشان مى دهد كه نقش اسطوره اى عبد اللّه بن سبا را تنها سيف بن عمر گزارش كرده است و در گزارش هاى ديگر مورّخان ، از آن ، اثرى نيست .
كند و كاو در گزارش هاى سيف بن عمر درباره حوادث پس از پيامبر خدا ، نشانگر اين است كه او قصّه پردازى چيره دست ، بى پروا و جهتدار است كه تلاش مى كند تا حاكمان اموى (و به تعبير علّامه عسكرى : عدنانيان) را از زشتى ها و پليدى ها بپيرايد . او در اين جهت ، تاريخ را تحريف مى كند تا غبارى بر چهره عثمان ، معاويه ، طلحه و زبير ننشيند . به گفته علّامه عسكرى ، سيف بن عمر از يكصد و پنجاه صحابى سخن گفته است كه به واقع ، ساخته و پرداخته ذهن خود اويند ؛ صحابيانى كه در هيچ منبعى جز گزارش هاى او ، ردّ پايى ندارند .