369
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3

ابن حجر ، «سَرىِّ» واقع در سند را سَرىّ بن اسماعيل همْدانى كوفى مى داند كه يحيى بن سعيد ، او را دروغگو خوانده و برخى ديگر از حافظان نيز او را تضعيف كرده اند .
ما او را سَرىّ بن عاصم همْدانى مى دانيم كه در بغداد ساكن بوده و در سال 258 هجرى درگذشته و ابن جرير طبرى بيش از سى سال از حيات او را درك كرده است . ابن خراش ، او را «دروغگو» دانسته و ابن عَدى او را «واهى» شمرده و گفته است : «حديث مى دزديده است» و ابن حبّان افزوده : «[ او ]احاديثى را كه سند آنها موقوف بوده و به پيامبر صلى الله عليه و آله نمى رسيده ، به پيامبر صلى الله عليه و آله مى رسانده است و احتجاج به احاديث او روا نيست» . و نقّاش درباره حديثى گفته است : «سَرى ، آن را ساخته است» .
پس سرى ، ميان دو نفر دروغ پرداز ، مورد ترديد است و براى ما اهميّتى ندارد كه تعيين كنيم كدام يك بوده اند ... ؛ ولى خواننده [ كتاب] مپندارد كه او همان سرىّ بن يحيى است كه ثقه و مورد اطمينان است ؛ زيرا او بسى پيش تر مى زيسته و در سال 167 [ هجرى] در گذشته است كه 57 سال پيش از ولادت طبرى (به سال 224) است . پس طبرى از سرىّ ديگرى ، روايت مى كند .
و در سند ، شعيب بن ابراهيم كوفى است كه مجهول است و ابن عَدى مى گويد : «شناخته شده نيست» و ذهبى گفته است ۱ : «كتاب هاى سيف را روايت كرده است ؛ ولى شناخته شده نيست و مجهول است» . ۲

محتواى گزارش

تأمّل در محتواى گزارش و چگونگى آن،به همراه نكاتى كه با اندكى درنگريستنْ به

1.ميزان الاعتدال : ج ۲ ص ۲۷۵ ش ۳۷۰۴ ، لسان الميزان : ج ۳ ص ۱۴۵ ش ۵۱۷ .

2.الغدير : ج ۸ ص ۱۴۰ .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3
368

3 . دعوت مردم به قيام بر ضدّ عثمان در كوفه ، بصره و مصر ؛
4 . به عهده داشتن رهبرى شورش بر ضدّ عثمان ، كه به كشته شدن عثمان منتهى شد ؛
5 . شعله ور كردن آتش جنگ جمل ، در هنگامه اى كه به مصالحه نزديك مى شد .
به هر حال ، گزارش يادشده را از لحاظ سند و متن ، اندكى مى كاويم .

سند گزارش

در منابع مهمّ رجالى ، ناقلان سند اين گزارش ، يكسر تضعيف شده اند . بنگريد :
ابن حجر درباره «سيف» مى گويد :
سيف بن عمر تميمى بُرجُمى ـ و نيز گفته مى شود : سعدى ، يا ضبعى ، و يا اسدى كوفى ـ مؤلّف كتاب الردّة و الفتوح است . ابن معين مى گويد : «ضعيف الحديث است» و در جاى ديگر مى گويد : «يك سكّه پول خرد و بى ارزش ، از او بهتر است» . ابو حاتم مى گويد : «متروك الحديث است و حديثش به حديث واقدى مى مانَد» . ابو داوود مى گويد : «اهميّتى ندارد» و نسايى و دارقُطنى مى گويند : «ضعيف است» . ابن عَدى مى گويد : «برخى از احاديثش شناخته شده اند ؛ ولى عموم آنها ناشناخته اند و مؤيّد و پشتيبانى ندارند» . ابن حبّان مى گويد : «احاديثى ساختگى را از بزرگان نقل مى كند [ و به آنان نسبت مى دهد ]و گفته اند كه او جعل حديث مى كرده است» . ابن حبّان در ادامه سخنش مى گويد : «به زنديقى گرى نيز متّهم شده است» . برقانى از دارقطنى نقل مى كند كه : «او متروك است» و حاكم [ نيشابورى] مى گويد : «به زنديقى گرى نيز متّهم شده است و روايتش بى اعتبار است» . نوشته اى به خطّ ذهبى خواندم كه سيف ، در زمان [ هارون ]الرشيد مُرد . ۱
و علّامه امينى در ذكر «سَرى» مى گويد :

1.تهذيب التهذيب : ج ۲ ص ۴۶۶ و۴۶۷ ش ۳۱۸۴ ، تهذيب الكمال : ج ۱۲ ص ۳۲۶ ش ۲۶۷۶ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مسعودی، عبدالهادی؛ مهریزی، مهدی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 60326
صفحه از 588
پرینت  ارسال به