۱۲۴۳۷.عنه عليه السلامـ في صِفَةِ المَلائكَةِ ـ: و إنَّهُم عَلى مَكانِهِم مِنكَ ، و مَنزِلَتِهِم عِندَكَ ، و استِجماعِ أهوائهِم فيكَ ، و كَثرَةِ طاعَتِهِم لَكَ ، و قِلَّةِ غَفلَتِهِم عَن أمرِكَ ، لَو عايَنوا كُنهَ ما خَفِيَ عَلَيهِم مِنكَ لَحَقَّروا أعمالَهُم ، و لَزَرَوا عَلى أنفُسِهِم ، و لَعَرَفوا أ نَّهُم لَم يَعبُدوكَ حَقَّ عِبادَتِكَ ، و لَم يُطيعوكَ حَقَّ طاعَتِكَ . ^۱

۱۲۴۳۸.الإمامُ زينَ العابدينُ عليه السلامـ كانَ إذا قَرَأ هذِهِ الآيَةَ:«و إن تَعُدّوا نِعمَةَ اللّهِ لا تُحصُوها»^۲يَقولُ ـ: سُبحانَ مَن لَم يَجعَلْ في أحَدٍ مِن مَعرِفةِ نِعَمِهِ إلاَّ المَعرِفةَ بِالتَّقصيرِ عَن مَعرِفتِها ، كَما لَم يَجعَلْ في أحَدٍ مِن مَعرِفةِ إدراكِهِ أكثَرَ مِنَ العِلمِ بأنَّهُ لا يُدرِكُهُ،فشَكَرَ عَزَّ و جلَّ مَعرِفةَ العارِفينَ بِالتَّقصيرِ عَن مَعرِفتِهِ ، و جَعَلَ مَعرِفتَهُم بِالتَّقصيرِ شُكرا ، كَما جَعَلَ عِلمَ العالِمينَ أ نَّهُم لا يُدرِكونَهُ إيمانا . ^۳

۱۲۴۳۷.امام على عليه السلامـ در وصف فرشتگان ـفرمود : آنان با همه منزلتى كه نزد تو دارند و همه وجودشان عشق به توست و با وجود فراوانى طاعتشان از تو، و غافل نبودنشان از تو، اگر حقيقت آنچه را از تو بر آنان پوشيده است مشاهده كنند، بى گمان اعمال خويش را خُرد شمارند و بر خويشتن خرده گيرند و دريابند كه تو را چنان كه سزد عبادت نكرده اند و چنان كه شايسته است طاعتت ننموده اند.

۱۲۴۳۸.امام زين العابدين عليه السلامـ هنگام خواندن اين آيه: «اگر [بخواهيد] نعمت خدا را بشماريد، نتوانيد آن را شماره كنيد» ـفرمود : پاك است آن خدايى كه قدرت شناخت نعمتهايش را به هيچ كس نداد، جز همين مقدار شناخت كه بدانند از شناخت نعمتها ناتوانند؛ همچنان كه معرفت ادراك خود را به كسى نداد، مگر همين اندازه كه بداند او را درك نمى كند. پس، خداوند عزّ و جلّ به شناخت كسانى كه مى دانند از شناخت او قاصرند پاداش داد، و پى بردن آنها به تقصير و ناتوانى خودشان را، شكر [آنان ]قرار داد؛ همچنان كه علم عالمان را به اين نكته كه: نمى توانند او را درك كنند، ايمان مقرّر ساخت.

۱۲۴۳۳.عنه عليه السلام :يا سُلَيمانُ ، إنَّ اللّهَ يَقولُ : «و أنَّ إلى رَبِّكَ المُنتَهى»^۱ فإذا انتَهَى الكَلامُ إلَى اللّهِ فَأمسِكوا . ^۲

(انظر) بحار الأنوار : 3 / 257 باب 9 ، كنز العمّال : 1 / 237 .
الفكر : باب 3203 .

2575

عَجزُ العُقولِ عَن مَعرِفَةِ كُنهِهِ

۱۲۴۳۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :و اعلَمْ أنَّ الرّاسِخينَ في العِلمِ هُمُ الّذينَ أغناهُم عَنِ اقتِحامِ السُّدَدِ المَضروبَةِ دونَ الغُيوبِ ، الإقرارُ بِجُملَةِ ما جَهِلوا تَفسيرَهُ مِنَ الغَيبِ المَحجوبِ ، فمَدَحَ اللّهُ تَعالى اعتِرافَهُم بِالعَجزِ عَن تَناوُلِ ما لَم يُحيطوا بِهِ عِلما ، و سَمّى تَركَهُمُ التَّعَمُّقَ فيما لَم يُكَلِّفْهُمُ البَحثَ عَن كُنهِهِ رُسوخا . ^۳

۱۲۴۳۵.عنه عليه السلام :فلَسنا نَعلَمُ كُنهَ عَظَمَتِكَ، إلاّ أنّا نَعلَمُ أنَّكَ حَيٌّ قَيّومٌ ، لا تَأخُذُكَ سِنَةٌ و لا نَومٌ ، لَم يَنتَهِ إلَيكَ نَظَرٌ ، و لَم يُدرِكْكَ بَصَرٌ . ^۴

۱۲۴۳۶.عنه عليه السلام :الحَمدُ للّهِِ الّذي أظهَرَ مِن آثارِ سُلطانِهِ ، و جَلالِ كِبرِيائهِ ، ما حَيَّرَ مُقَلَ العُقولِ مِن عَجائبِ قُدرَتِهِ ، و رَدَعَ خَطَراتِ هَماهِمِ النُّفوسِ عَن عِرفانِ كُنهِ صِفَتِهِ . ^۵

۱۲۴۳۳.امام صادق عليه السلام :اى سليمان! خدا مى فرمايد: «فرجام كار به سوى پروردگار توست». پس؛ هر گاه سخن به خدا انجاميد دست نگه داريد.

2575

ناتوانى خردها از شناخت كُنه خدا

۱۲۴۳۴.امام على عليه السلام :بدان كه استواران در علم، كسانى هستند كه اقرار به همه آنچه در پس پرده غيب است و تفسيرش را نمى دانند، آنان را از اين كه بخواهند به زور از درهاى غيب وارد شوند، بى نياز كرده است. پس، خداوند بزرگ اعتراف آنان را به ناتوانى از رسيدن به آنچه در حيطه دانششان نيست، ستود و خوددارى آنان را از غور كردن در آنچه به بحث و جستجو از كُنه آن مكلّف نشده اند، استوارى در علم ناميد.

۱۲۴۳۵.امام على عليه السلام :ما از كنه عظمت تو چيزى نمى دانيم،تنها همين را مى دانيم كه تو زنده اى و همه چيز به تو پايدار است، نه چرت تو را مى گيرد و نه خواب. دست هيچ انديشه اى به [آستان بلند ]تو نرسد و هيچ ديده اى تو را در نيابد.

۱۲۴۳۶.امام على عليه السلام :ستايش خداى را كه از نشانه هاى پادشاهى و شُكوه كبريايى اش چيزهايى را آشكار نمود، كه ديده خردها را از [مشاهده ]شگفتيهاى قدرت خود به حيرت در آورد و انديشه هايى را كه در دل ها خطور مى كند، از شناخت كنه صفت خويش باز داشت.