۷۸۲۸.عنه عليه السلام :الزَّمانُ يَخُونُ صاحِبَهُ ، و لا يَستَعتِبُ لِمَن عاتَبَهُ . ^۱

۷۸۲۹.عنه عليه السلام :مَن تَشاغَلَ بالزَّمانِ شَغَلَهُ . ^۲

1595

مَن عانَدَ الزَّمانَ

۷۸۳۰.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَن عَتَبَ عَلى الزمانِ طالَت مَعتَبَتُهُ . ^۳

۷۸۳۱.عنه عليه السلام :مَن عانَدَ الزَّمانَ أرغَمَهُ ، و مَنِ استَسلَمَ إلَيهِ لَم يَسلَمْ . ^۴

۷۸۳۲.عنه عليه السلام :مَن كابَرَ الزَّمانَ عَطِبَ ، و من يَنقِمْ علَيهِ غَضِبَ . ^۵

1596

عَيبُ الزَّمانِ

۷۸۳۳.عيون أخبار الرِّضا عن الرَّيّانِ بنِ الصَّلتِ:أنشَدَنِي الرِّضا عليه السلام لعبدِ المُطَّلِبِ:

يَعِيبُ الناسُ كُلُّهُمُ زَمانا
و ما لِزَمانِنا عَيبٌ سِوانا
نَعِيبُ زَمانَنا و العَيبُ فِينا
و لو نَطَقَ الزَّمانُ بِنا هَجانا
و إنَّ الذِئبَ يَترُكُ لَحمَ ذِئبٍ
و يَأكُلُ بَعضُنا بَعضا عِيانا
لَبِسْنا لِلخداعِ مسوكَ طِيبٍ
و وَيلٌ لِلغَرِيبِ إذا أتانا.^۶

۷۸۲۸.امام على عليه السلام :زمانه به صاحب خود خيانت مى كند و هر كس را ملامت كند ، از او رضايت و پوزش نطلبد .

۷۸۲۹.امام على عليه السلام :هركه با زمانه سرگرم شود ، زمانه [نيز] او را مشغول سازد .

1595

هركه با زمانه بستيزد

۷۸۳۰.امام على عليه السلام :هركه از زمانه گلايه كند ، گلايه اش به درازا كشد .

۷۸۳۱.امام على عليه السلام :هركه با زمانه بستيزد ، زمانه او را به خاك مذلت افكند و هركه تسليم آن شود، در امان نباشد .

۷۸۳۲.امام على عليه السلام :هركه با روزگار بستيزد ، هلاك شود و هركه آن را سرزنش كند ، [خود] در خشم شود .

1596

ايراد گرفتن از زمانه

۷۸۳۳.عيون أخبار الرضاـ به نقل از ريّان بن صلت ـ: حضرت رضا عليه السلام اين ابيات را از عبد المطّلب براى ما خواند :

تمام مردم از زمانه ايراد مى گيرند
حال آن كه زمانه را عيبى جز ما نيست
ما از زمانه خود ايراد مى گيريم حال آن كه عيب در خود ماست
و اگر زمانه زبان داشت ما را هجو مى كرد
گرگ گوشت گرگ را نمى خورد
ولى ما آشكارا يكديگر را مى خوريم
فريبكارانه پوستهاى فريبا بر تن مى كنيم
و واى بر غريبى كه نزد ما آيد.

1593

مَعرِفَةُ الزَّمانِ

۷۸۲۲.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :حَسْبُ المَرءِ ......... مِن عِرفانِهِ ، عِلمُهُ بِزَمانِهِ . ^۱

۷۸۲۳.عنه عليه السلام :أعرَفُ الناسِ بالزّمانِ ، مَن لَم يَتَعَجَّبْ مِن أحداثِهِ . ^۲

۷۸۲۴.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :العالِمُ بِزَمانِهِ ، لا تَهجُمُ علَيهِ اللَّوابِسُ . ^۳

1594

مَن أمِنَ الزَّمانَ

۷۸۲۵.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَن وَثِقَ بِالزَّمانِ صُرِعَ . ^۴

۷۸۲۶.عنه عليه السلام :مَن أمَنَ الزَمانَ خانَهُ ، و مَن أعظَمَهُ أهانَهُ . ^۵

۷۸۲۷.عنه عليه السلام :مَن أمَنَ الزَّمانَ خانَهُ ، و مَن تَعَظَّمَ علَيهِ أهانَهُ ، و مَن تَرَغَّمَ علَيهِ أرغَمَهُ ، و مَن لَجَأَ إلَيهِ أسلَمَهُ ، و لَيسَ كُلُّ مَن رَمى أصابَ ، و إذا تَغَيَّرَ السُّلطانُ تَغَيَّرَ الزَّمانُ . ^۶

1593

شناخت زمانه

۷۸۲۲.امام على عليه السلام :براى . . . آگاهى انسان همين بس كه زمان خود را بشناسد .

۷۸۲۳.امام على عليه السلام :آگاهترين مردمان به روزگار ، كسى است كه از حوادث آن تعجب نكند .

۷۸۲۴.امام صادق عليه السلام :كسى كه زمان خود را بشناسد ، آماج اشتباهات قرار نگيرد .

1594

آن كه به زمانه اعتماد كند

۷۸۲۵.امام على عليه السلام :كسى كه به زمانه اعتماد كند ، زمين خورد .

۷۸۲۶.امام على عليه السلام :هر كه زمانه را امين داند (به آن اعتماد ورزد) زمانه به او خيانت كند و هركه آن را بزرگ شمارد ، همو خوارش كند .

۷۸۲۷.امام على عليه السلام :هركه زمانه را امين داند همو به وى خيانت كند و هركه بر او بزرگى كند ، خوار و حقيرش سازد و هركه بر وى خشم گيرد ، او نيز وى را به خشم آورد و هركه بدو پناه برد ، او تسليمش كند ؛ چنين نيست كه هر تيراندازى به هدف زند، و چون حكومت تغيير كند ، زمانه تغيير كند .