زندگي ابن بطريق - صفحه 126

كرد. وى در سال 596ق, پس از اتمام تحصيلات و حصول قوه اجتهاد به حلب بازگشت ۱ و بقيه عمر با بركت خود را در آن جاگذراند. ۲ او عالمى فاضل, محدّثى صديق, فقيهى وارسته و متكلمى توانا, اديبى متبحر در نثر و نظم و محدّثى ثقه و مورد اعتماد علما بود; چنان چه يكى از اوصاف او صدوق است. با اين كه هم فقيه بود و هم متكلم, ولى چون كار اصلى خود را روى روايات متمركز كرده بود, به عنوان محدّث مطرح است در وصفش گفته اند: الإمام الأجل شمس الدين, جمال الإسلام, رحلة العالم الفقيه, نجم الإسلام, تاج الأنام, مفتى آل الرسول. ۳ در جاى ديگر آمده: عالم, فاضل, محدّث, محقق, ثقه, صدوق. ۴ هم عصر ابن ادريس صاحب السرائر و شهيد اول است و محمد بن جعفر مشهدى با يك واسطه از او روايت مى كند ۵ (بزرگان اسلام و ايران).
وى صاحب دو پسر بود: على بن يحيى و محمد بن يحيى . از محمد بن يحيى در منابعِ تفحص شده متعددْ چيزى يافت نشد و به زندگى على بن يحيى در جاى خود, اشاره خواهد شد.
صاحب روضات الجنات ابن بطريق را محكوم به غلوّ مى كند. او معتقد است كسانى بودند كه به گونه اى روايت مى كردند كه با قلوب عوام الناس منطبق باشد. او اولين آنها را ابوالحسين بن بطريق الاسدى معرفى مى كند كه در كتاب هاى عمده و خصائص اش چنين كرده و بعد علماى بزرگى از جمله سيد رضى, رضى الدين بن طاووس و گروهى از علماى بحرين و قم را به اين صفت منتسب مى كند. ۶ با تمام احوال, وقتى به كتب مذكور مراجعه مى شود, با كمى تأمل, مى توان نتيجه گرفت كه حكم به غلّو او از طريق مضامين

1.الؤلؤ البحرين, بحرانى, پاورقى ص ۲۸۴.

2.اعلام زركلى, ص ۱۴۱.

3.رياض العلماء, ج۱, ص ۳۵۴.

4.اعيان الشيعة, ج ۱۰, ص ۲۸۹; امل الآمل, ج ۲, ص ۴۵ و ۳۴۵; منهج المقال, ص ۵۱۳; تذكرة المتبحرين, شماره ۱۰۶۷, شيخ حر عاملى; روضات الجنات, ص ۱۹۶; الكنى والالقاب, ج ۱, ص ۲۱۷.

5.روضات الجنات, ج۱ , ص ۱۹۶.

6.روضات الجنات, ج ۳, ص ۳۴۲.

صفحه از 134