المفضل بن عمر قال : قال أبو عبد اللّه عليه السلام : « من دان اللّه بغير سماع من عالم صادق ألزمه اللّه التيه ۱ إلى الفناء ۲ ، ومن ادّعى سماعاً من غير الباب الذى فتحه اللّه لخلقه فهو مشرك ، فذلك الباب هو الامين المامون » .
تمّ الخبر .
اما الترجمة :
۰.يعنى : كسى كه اطاعت كند خدا را بدون اينكه دين خود را از داناى روايت گوئى اخذ كند خداوند سبحانه به او لازم و دائم مى كند تكبّر و تحيّر را با غناء ، و كسى كه ادعاء علم كند و شنيده باشد آن را از غير راهى كه خداوند از براى بندگانش باز فرمود پس آن كس مشرك است ، پس اين باب ـ كه اشاره به خانه عصمت و طهارت است ـ امين و مأمون است از آفات .
بدان در حديث است : « العلم دين يُدان اللّه به » ۳ ، يعنى : « علم طاعتى است كه به آن خدا اطاعت كرده مى شود » .
وفى الحديث : « أنهاك عن الخصلتين فيهما هلك الرجال : أن تدين اللّه بالباطل ، وتفتى الناس بما لا تعلم » ۴ .
ومى گويند : « دان بالاسلام ديناً » بالكسر أى تعبد به ، وتديّن ۵ .
و « تيه » آن مفازه و بيابانى است كه شخص در آن متحيّر بماند و گم شود ۶ كما قال اللّه
اما الترجمة :
ذكر حال احمد بن مهران و على بن اسباط گذشت .
ابا خالد كابلى اسم وى وَرْدان است و لقبش كنكر ، كشى در « رجال » خود نقل كرده است كه : ابا خالد از حوارى على بن الحسين عليهماالسلام بود ، و او را مدح كرده است ، و فضل بن شاذان فرمود : در اول امر على بن الحسين عليهماالسلامكسى خدمتش مشرف نبود مگر پنج نفر يكى ابا خالد است .
۰.يعنى : احمد بن مهران از حضرت عبدالعظيم روايت كرده و آن جناب از على بن اسباط تا منتهى مى شود به ابا خالد ، از حضرت ابا جعفر امام باقر عليه السلام كه گفت : سؤال از اين آيه كردم كه مراد از نورى كه بايد بعد از خدا و رسول ايمان به وى آورد كيست ؟
فرمود : « اى ابا خالد ! نور ائمه است در دلهاى مؤمنين كه از آفتاب تابنده روشن تر است در روز ، و ايشان كسانى هستند كه دلهاى مؤمنين را روشن مى كنند ، و خداوند نور ايشان را حاجب كرده از كسانى كه خواست ، و از اين جهت دلهاى ايشان تاريك ومظلم است » .
و بدان كه دليل بر مراد ، اين آيه كريمه است : « وَيَجْعَل لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ »۷ يعنى : و قرار مى دهد خداوند براى شما امام را تا آنكه به روشنائى وجود او مشى به حق نمائيد .
و باز فرمود : « وَمَن لَّمْ يَجْعَلِ اللّهُ لَهُ نُوراً فَمَا لَهُ مِن نُورٍ »۸ ، و معنى نور كيفيتى است كه بنفسه ظاهر است و از براى غير مُظْهِر ، و امام عليه السلام چنين است ؛ از آنكه خود معنى هدايت است وهدايت كننده مردمان چنانكه از نور و چراغ در ظلمات و ليالى .
1.در چاپ سنگى : النية .
2.در چاپ سنگى : الغناء .
3.نهج البلاغة ۴/۳۶ خطاب به كميل بن زياد ح ۱۴۷ ، خصائص الائمة : ۱۰۵ ، روضة الواعظين : ۱۰ . در اين منابع لفظ جلاله وارد نشده است ، ولى در مجمع البحرين ۲/۷۸ وارد است .
4.المحاسن ۱/۲۰۴ ح ۵۴ ، به نقل از امام صادق عليه السلام ، كافى ۱/۴۲ ح ۱ ، الخصال : ۵۲ ح ۶۵ .
5.مجمع البحرين ۲/۷۸ ماده ( دين ) .
6.مجمع البحرين ۱/۳۰۴ ماده ( تيه ) .
7.حديد : ۲۸ .
8.نور : ۴۰ .
