شرایط استجابت دعا

با بهره گیری از روایات، مهم ترین شرایط استجابت دعا را اینگونه می توان برشمرد:

شناخت

رسولُ اللّهِ(ص): یقولُ اللّهُ عزّ و جلّ: مَن سَألَنی و هو یعلَمُ أنّی أضُرُّ و أنفَعُ أستَجِیبُ لَهُ.[۱]

پیامبر خدا(ص): خداوند عزّ و جلّ مى فرماید: هر کس با آگاهى از این نکته که سود و زیان به دست من است، از من چیزى بخواهد، اجابتش مى گویم.

الإمامُ الصّادقُ(ع) و قَد سَألَهُ قومٌ: نَدعو فلا یستَجابُ لَنا؟!: لأنَّکم تَدعونَ مَن لا تَعرِفونَهُ.[۲]

امام صادق(ع) در پاسخ به گروهى که از ایشان پرسیدند: چرا ما دعا مى کنیم اما مستجاب نمى شود؟ فرمود: چون کسى را مى خوانید که نمى شناسیدش.

الامام الصادق(ع) فی قَولِهِ: «فَلْیستَجِیبُوا لِی وَ لْیؤْمِنُوا بِی»[۳]: یعلَمُونَ أنِّی أقدِرُ عَلَى أنْ اعطِیهُم ما یسألُونِّی.[۴]

امام صادق(ع) درباره آیه: «پس، دعوت مرا اجابت کنند و به من ایمان آورند» فرمود: یعنى بدانند که من مى توانم آنچه را از من مى خواهند به آنان بدهم.

عمل کردن به مقتضاى شناخت

بحار الأنوار: فِیما أوحَى اللّهُ إلى موسى(ع): یا موسى، ادْعُنی بِالقَلبِ النَّقِی و اللِّسانِ الصّادقِ.[۵]

بحار الأنوار: خداوند متعال به موسى(ع) وحى فرمود که: اى موسى! مرا با دل پاک و زبان راست بخوان.

رسولُ اللّهِ(ص): الدَّاعی بلا عَمَلٍ کالرّامِی بِلَا وَتَرٍ.[۶]

پیامبر خدا(ص): کسى که دعا کند و عمل نکند، مانند کسى است که با کمانِ بى زه، تیر اندازد.

رسول الله(ص): یکفِی مِن الدُّعاءِ مَعَ البِرِّ ما یکفِی الطعامَ مِن المِلْحِ.[۷]

پیامبر خدا(ص): به مقدارى که نمک براى غذا لازم است، دعا کردن با کار نیک لازم است.

پاکى دل

الإمامُ علی(ع): خَیرُ الدُّعاءِ ما صَدَرَ عن صَدرٍ تَقی و قَلبٍ نَقِی.[۸]

امام على(ع): بهترین دعا، دعایى است که از سینه اى پرهیزگار و دلى پاک برخیزد.

پاکى درآمد

بحار الأنوار: فی الحدیث القدسی: فمِنک الدُّعاءُ و عَلَی الإجابةُ، فلا تُحجَبُ عنّی دَعوَةٌ إلّا دعوةُ آکلِ الحرامِ.[۹]

بحار الأنوار: در حدیث قدسى آمده است: از تو دعا کردن است و از من اجابت نمودن؛ هیچ دعایى از من پوشیده و در حجاب نماند، مگر دعاى حرام خوار.

رسولُ اللّهِ(ص): إنَّ العبدَ لَیرفَعُ یدَهُ إلى اللّهِ و مَطعَمُهُ حَرامٌ، فکیفَ یستَجابُ لَهُ و هذا حالُهُ؟![۱۰]

پیامبر خدا(ص): همانا بنده دستش را [براى دعا] به درگاه خدا بالا مى برد در حالى که خوراکش حرام است؛ با چنین حالى، چگونه دعایش مستجاب شود؟

رسول الله(ص) لِمَن قالَ لَهُ: احِبُّ أنْ یستَجابَ دُعائی: طَهِّرْ مَأکلَک و لا تُدخِلْ بَطنَک الحَرَامَ.[۱۱]

پیامبر خدا(ص) در پاسخ به کسى که عرض کرد: دوست دارم دعایم پذیرفته شود فرمود: خوراکت را پاک گردان و حرام وارد شکمت مکن.

حضور و رقّت قلب در هنگام دعا

رسولُ اللّهِ(ص): اعلَموا أنّ اللّهَ لا یستجیبُ دُعاءً مِن قلبٍ غافِلٍ لاهٍ.[۱۲]

پیامبر خدا(ص): بدانید که خداوند، دعایى را که از دلى غافل و بى خبر باشد نمى پذیرد.

عنه(ص): اعلَموا أنّ اللّهَ لا یقبلُ دعاءً مِن قلبٍ غافِلٍ.[۱۳]

پیامبر خدا(ص): بدانید که خداوند از دلِ غافل، دعایى را نمى پذیرد.

رسول الله(ص) و قد سُئلَ عنِ اسمِ اللّهِ الأعظمِ: کلُّ اسمٍ مِن أسماءِ اللّهِ أعظَمُ، فَفَرِّغْ قَلبَک مِن کلِّ ما سِواهُ و ادْعُهُ بِأی اسمٍ شِئتَ.[۱۴]

پیامبر خدا(ص) در پاسخ به این پرسش که اسم اعظم خدا چیست فرمود: همه اسمهاى خدا اعظمند. پس، دل خود را از هر چه جز اوست خالى گردان و آن گاه به هر نامى که خواهى بخوانش.