مگر درباره خدا ـ پديدآورنده آسمان ها و زمين ـ ترديدى هست؟ او شما را دعوت مى كند تا پاره اى از گناهانتان را بر شما ببخشايد و تا زمان معينى شما را مهلت دهد» .
به سخن ديگر ، دين پيام تكامل انسان است كه خداوند متعال انسان را بدان دعوت مى كند تا از طريق پياده كردن آن در زندگى به فلسفه آفرينش خود دست يابد .

مفهوم دعا در مورد انسان

اين بود معناى «دعا» در مورد خداوند متعال ، اما در مورد انسان كلمه «دعا» حقيقتا و مجازا كاربردهاى مختلفى در قرآن و حديث دارد ^۱ كه طرح آنها در مدخل «نهج الدعاء» ضرورى نيست ، آن چه در اين جا تبيين آن مهم و لازم است ، تبيين مفهوم حقيقى دعاى انسان در برابر آفريدگار ، و جمع بندى اجمالى آيات و احاديثى است كه درباره آن وارد شده است :

الف ـ حقيقتِ دعا

با تأمل در كاربرد كلمه «دعا» در قرآن و حديث معلوم مى گردد كه دعاى انسان در برابر خداوند متعال ، در حقيقت به معناىِ خود را بنده و نيازمند مطلق به خدا ديدن و با پرستش او درصدد جلب عنايت و رحمت او برآمدن است و از اين رو امام صادق عليه السلام در تبيين جنود عقل و جهل مى فرمايد :
وَالدُّعاءُ وضِدُّهُ الاِستِنكافُ .^۲دعا، و ضد آن خوددارى است .