نیکی (برّ) - صفحه 4

بنا بر اين ، مفهوم «بِرّ» و «بَرّ» ، از نظر لغت ، شامل همه نيكى ها مى گردند . گفتنى است كه فعل اين ريشه ، در برخى زبان هاى هم ريشه عربى ، مانند : آشورى و عِبرى ، به معناى نيكوكار شدن ، راستگو شدن ، و برگزيده شدن ، سابقه كاربرد دارد . ۱

بِرّ ، در قرآن و حديث

واژه «بِرّ» با مشتقّاتش در مجموع ، بيست بار در قرآن به كار رفته است : «بِرّ» هشت بار ، «أبرار» شش بار ، «بَرّ» سه بار ، «بَرَرة» ، «تبرّوا» و «تبرّوهم» هر كدام يك بار .
در قرآن و احاديث اسلامى ، واژه «برّ» ، مانند واژه هاى «خير» و «معروف» ، در معناى لغوى آن ، يعنى مطلقِ نيكى هاى اعتقادى ، اخلاقى و عملى به كار رفته است و بدين سان ، اسلام ، جامعه بشر را به مطلقِ نيكوكارى دعوت مى نمايد .
در اين بخش ، ره نمودهاى ارزشمندى در باره معيار شناخت «نيكى» ، تبيين مصاديق نيكوكارى ، فضيلت مطلق نيكى و ترغيب به انجام دادن آن ، سزاوارترين افراد به نيكى ، اساس نيكوكارى ، آثار نيكوكارى ، و ويژگى هاى نيكوكاران ، ارائه مى گردد ؛ امّا پيش از آن ، نكات كوتاهى در تببين اين ره نمودها :

يك . معيار نيكى و بدى

قرآن ، در آيات متعدّدى ، مردم را به مطلق «برّ» ، «خير» و «معروف» و «احسان» ، دعوت مى نمايد ، نظير اين آيات :
«وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى الْاءِثْمِ وَالْعُدْوَانِ .۲
يكديگر را در نيكى و پرهيزگارى ، يارى كنيد و يكديگر را در گناه و تجاوز ، يارى نكنيد»
.

1.. دائرة المعارف بزرگ اسلامى : ج ۱۱ ص ۶۰۷ .

2.. مائده : آيه ۲ .

صفحه از 98