ابو محمد، حسن بن على بن حسين بن شعبه حرانى حلبى، از شخصيتهاى برجسته و از چهرههاى درخشان فقهاى شيعه در قرن چهارم هجرى مىباشد.وى از معاصرين شيخ صدوقمتوفاى ۳۸۱ هجرىاست و از محمد بن هماممتوفاى ۳۳۶ هجرىروايت نقل مىكند و از مشايخ شيخ مفيدمتوفاى ۴۱۳ هجرىنيز به شمار مىآيد.
حسن در خانوادهاى علاقهمند و ارادتمند به خاندان رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم تربيت شد و از همان كودكى عشق و علاقه به محمد و آل محمد در دل او جاى گرفت.
او در حرّان كه يكى از روستاهاى اطراف شهر حلب در سوريه است به دنيا آمد.
شهر حلب يكى از شهرهاى بزرگ شام و يكى از مراكز مهم علمى آن دوران به شمار مىآمد. اين شهر دانشمندان و فقهاى بزرگى را به جهان اسلام تقديم كرده كه حسن بن على بن شعبه نيز يكى از چهرههاى درخشان آن است.
شخصيت
ابو محمد، حسن بن شعبه، از چهرههاى درخشان فقهاى شيعه در دوران خود بود. او از روات بزرگ شيعه به شمار مىآيد.
نوشتههاى او از همان زمان نگارش مورد توجه علما و بزرگان قرار گرفت. روايات او نيز در مجموعههاى بزرگ روايى شيعه مانند وسائل الشيعة و بحار الأنوار آمده است.
سخن شيخ حر عاملى شيخ حر عاملى در كتاب« أمل الآمل» درباره ايشان مىفرمايد:« ابو محمد، حسن بن على بن شعبه، دانشمندى با فضل و محدثى بزرگ است.»كلام علامه مجلسى علامه مجلسى درباره وى مىفرمايد:« كتاب ايشان،تُحف العقول خود بهترين شاهد بر فضل و دانش و عظمت شأن ايشان مىباشد.»سخن علامه خوانسارى علامه خوانسارى، مؤلف كتاب روضات الجنات درباره او چنين مىگويد:« محدث بزرگ، حسن بن على بن حسين بن شعبه حرانى حلبى، فقيهى انديشمند و متبحرى بزرگ و شخصيتى سرشناس است. او كتابى به رشته تحرير در آورده كه اصحاب و فقهاى شيعه همه بر آن اعتماد كردهاند.»
استاد
ابو على محمد بن همام بغدادى، متوفاى سال 336 را مىتوان از مشايخ ابن شعبه به شمار آورد.
شاگرد
مهمترين شخصيتى كه در ميان شاگردان او همچون خورشيد مىدرخشد شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نعمان، متوفاى سال 413 هجرى است.
تأليفات
يكى از ارزشمندترين تأليفات وى كتاب« تحف العقول» است كه بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته است.
شايد بتوان كتاب« التمحيص» را نيز به ايشان نسبت داد، زيرا او اين كتاب را از ابو على محمد بن همام روايت مىكند و برخى از علما آن را تأليف خود او مىدانند.
