مى كند. در اين هنگام ، دوزخيان مى گويند: «براى ما ، نه شفاعت كنندگانى است ، و نه دوستىْ مهربان». ¹

برترين شفيعان

شفاعت كنندگان در قيامت ، بسيارند ؛ امّا پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام ، بيشترين اعتبار را در نزد خداوند دارند و تمام آفريدگان ، به شفاعت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نيازمندند ^۲ . پس از پيامبر صلى الله عليه و آله نيز اهل بيت او ، گِره گشاى مشكلِ نيازمندان در روز قيامت اند ، خواه براى آمرزش گناهان ، و يا براى درخواست درجه اى والاتر. روايت شده كه امام كاظم عليه السلام فرمود :
إذا كانَ يَومُ القِيامَةِ لَم يَبْقَ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ وَ لا نَبيٌّ مُرْسَلٌ وَ لا مؤمِنٌ مُمْتَحَنٌ إلّا وَ هُوَ يَحتَاجُ إلَيهِما فِى ذلِكَ اليَومِ .در روز قيامت ، هيچ فرشته مقرّب و پيامبرِ فرستاده شده و مؤمن آزموده اى نيست، مگر اين كه در آن روز ، به آن دو (محمّد و على عليهماالسلام) ، نيازمند است.^۳
البته بايد توجّه داشت كه عدّه اى در زمره محرومان از شفاعت اند . براى نمونه ، شكّاكان، مشركان، كافران، قدرتمندانِ مستبد، غلو كنندگان خارج شده از دين و كسانى كه نماز را سبُك مى شمارند و يا شفاعت را دروغ مى پندارند ، از شفاعت ، محروم اند. ^۴
بنا بر اين ، عبارت ياد شده از «زيارت جامعه» ، اميدى است براى همه كسانى كه به اهل بيت عليهم السلام ، عشق مى ورزند و از آنان ، پيروى مى نمايند . در روايت است كه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود :
شَفَاعَتي لِاُمَّتِى مَنْ أحَبَّ أهْلَ بَيْتي وَ هُمْ شِيعَتي .

شفاعت نمايند. بنا بر اين ، شفاعت ، به پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت بزرگوار او اختصاص ندارد ؛ بلكه كارهاى نيك در سراى تنهايى ، بهترين مونس آدمى اند و با يارى آنان ، مى توان از هلاكتْ جاىِ قيامت ، به سلامت ، گذر كرد . موارد متعدّدى كه به عنوان شافع روز جزا در روايات آمده اند ، مشوّق انسان براى نيكوكارى و پرهيز از زشتى هاست . بنا بر اين ، نمى توان بر گناه و نافرمانى ، پافشارى كرد و چشم اميد به شفاعتِ اهل بيت عليهم السلام داشت ، چنان كه در روايتى از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مى خوانيم :
لا شَفِيعَ أنْجَحُ مِنَ التَّوبَةِ . ¹ هيچ شفيعى ، كارآمدتر از توبه نيست.
بنا بر اين ، طرح مسئله شفاعت ، گاه براى نشان دادن اهمّيت يك عمل است ، مانند : توبه ؛ گاه براى نشان دادن اهمّيت جايگاهى است ، مانند : جايگاه قرآن و خويشاوندى ؛ و گاه براى نشان دادن اهمّيت فرد و يا افراد است ، مانند : پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام .
با اين توضيحات ، مشخّص مى شود كه شفاعت ، به معناى رابطه بازى نيست ؛ بلكه مشوّقى براى گسترش نيكى هاست ، به گونه اى كه امانتدارى، پيوند با خويشاوندان ، اهتمام به قرآن و روى آوردن به توبه ، رهاورد اعتقاد به شفاعت است و همين باور ، سبب مى شود كه گستره شفاعت كنندگان ، افزون شود و ايمان در جامعه ، فراگير گردد . از امام باقر عليه السلام روايت شده كه در باره توان مؤمنان براى ميانجيگرى در سراى پايدار ، فرمود :
إنَّ أدْنَى المُؤمِنِينَ شَفَاعَةً لَيَشْفَعُ لِثَلَاثِينَ إنسَانا ، فَعِنْدَ ذَلِكَ يَقُولُ أَهْلُ النّارِ : «فَمَا لَنَا مِنْ شَافِعِينَ وَ لَا صَدِيقٍ حَمِيمٍ» . [در قيامت] مؤمنى كه از همه كمتر مى تواند شفاعت كند، تا سى نفر را شفاعت